آیا اووردوز بر اثر مصرف ویتامین ها ممکن است؟
در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت دکتر دانیالی می پردازیم به :
مصرف ویتامین ها بخشی از روتین و برنامه ی روزانه ی میلیون ها نفر در سراسر جهان است.
اگر چه راهنمایی ها برای دانستن میزان مصرف روزانه ی توصیه شده روی برچسب اکثر مکمل ها ذکر شده, این موضوع که ویتامین ها بیش از این میزان توصیه شده ی ایمن مصرف شوند بسیار اتفاق می افتد.
مصرف کنندگان با اطلاعات دارویی فراوانی بمباران می شوند که به آنها می گوید مصرف میزان بالای ویتامین های خاصی می تواند از بسیاری جهات به نفع سلامت آنها باشد. با این حال، مصرف بیش از حد برخی از مواد مغذی می تواند خطرناک باشد.
این مقاله، ایمنی مصرف ویتامین ها و همچنین عوارض جانبی و خطرات احتمالی مرتبط با مصرف دوزهای بالاتر از توصیه شده را بررسی می کند.
ویتامین های محلول در چربی یا ویتامین های محلول در آب
13 ویتامین شناخته شده تا به امروز به 2 دسته تقسیم می شوند –ویتامین های محلول در چربی و ویتامین های محلول در آب
ویتامین های محلول در آب
ویتامین های محلول در آب در بافت ها ذخیره نمی شوند و به راحتی از طریق ادرار از بدن دفع می شوند .در نتیجه حتی در دوزهای بالا معمولا کمتر برای بدن مشکل ایجد میکنند. اما اگر دوز های خیلی زیاد از این ویتامین ها استفاده شود (مگا دوز) ممکن است منجر به عوارض جانبی بالقوه خطرناکی شوند.
تعداد ویتامین های محلول در آب بیشتر از ویتامین های محلول در چربی است.
ویتامین های محلول در آب شامل ویتامین C به علاوه هشت ویتامین از دسته ی B می باشد:
- ویتامین B1 (تیامین)
- ویتامین B2 (ریبوفلاوین)
- ویتامین B3 (نیاسین)
- ویتامین B5 (اسید پانتوتنیک)
- ویتامین B6 (پیریدوکسین)
- ویتامین B7 (بیوتین)
- ویتامین B9 (فولات)
- ویتامین B12 (کوبالامین)
برای مثال ، مصرف دوزهای بسیار بالای ویتامین B6 می‌تواند منجر به آسیب عصبی غیرقابل برگشت در طول زمان شود، در حالی که مصرف مقادیر زیاد نیاسین – معمولاً بیش از 2 گرم در روز – ممکن است باعث آسیب های کبدی شود.
ویتامین های محلول در چربی
برخلاف ویتامین های محلول در آب، ویتامین های محلول در چربی در آب حل نمی شوند و به راحتی در بافت های بدن ذخیره می شوند.
چهار ویتامین محلول در چربی وجود دارد:
- ویتامین A
- ویتامین دی
- ویتامین E
- ویتامین K
با توجه به اینکه ویتامین های محلول در چربی می توانند در بدن انباشته شوند، این مواد مغذی بیشتر از ویتامین های محلول در آب منجر به مسمومیت می شوند.
مصرف بیش از حد ویتامین A، D یا E می تواند منجر به عوارض جانبی بالقوه مضر شود.
از طرف دیگر، به نظر می رسد که مصرف دوزهای بالای ویتامین K طبیعی نسبتاً بی ضرر باشد، به همین دلیل است که بالاترین سطح دریافتی (UL) برای این ماده مغذی تعیین نشده است .
UL برای نشان دادن حداکثر دوز قابل استفاده از یک ماده مغذی تنظیم شده است که در این مقدار مصرف تقریبا برای هیچ یک از جمعیت مصرف کننده مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
خطرات مصرف بیش از حد ویتامین ها
هنگامی که ما این مواد مغذی را به طور طبیعی از طریق غذاها دریافت کنیم، حتی زمانی که در مقادیر زیاد مصرف شوند، بعید است که آسیبی به ما وارد شود.
با این حال، هنگامی که ویتامین ها به شکل مکمل و بیش از مقدار توصیه شده مصرف شوند ممکن است پیامدهای منفی زیادی برای سلامتی ما ایجاد کنند.
عوارض مصرف بیش از حد ویتامین های محلول در آب(اووردوز بر اثر مصرف ویتامین)
برخی از ویتامین های محلول در آب میتوانند در صورت مصرف بیش از حد ، عوارض نامطلوبی ایجاد کنند که برخی از این عوارض می توانند خطرناک باشند.
با این حال، مانند ویتامین K، برخی از ویتامین‌های محلول در آب نیز سمیت قابل مشاهده ندارند و بنابراین UL مشخصی ندارند.
این ویتامین ها عبارتند از ویتامین B1 (تیامین)، ویتامین B2 (ریبوفلاوین)، ویتامین B5 (اسید پانتوتنیک)، ویتامین B7 (بیوتین) و ویتامین B12 (کوبالامین) .
توجه به این نکته مهم است که در حالی که این ویتامین ها سمیت قابل مشاهده ای ندارند، برخی از آنها ممکن است با داروها تداخل داشته باشند و همچنین در نتایج آزمایش های خون اختلال ایجاد کنند. بنابراین در مصرف تمام مکمل های غذایی باید احتیاط کرد.
ویتامین های محلول در آب زیر دارای UL هستند، زیرا در صورت مصرف در دوزهای بالا می توانند عوارض جانبی نامطلوبی ایجاد کنند:
در این مطلب می خوانید
ویتامین C
اگرچه ویتامین C سمیت نسبتاً کمی دارد، اما دوزهای بالای آن می تواند باعث اختلالات گوارشی از جمله اسهال، گرفتگی عضلات، حالت تهوع و استفراغ شود. همچنین با دوزهای 6 گرم در روز ممکن است میگرن رخ دهد.
ویتامین B3 (نیاسین)
هنگامی که نیاسین به شکل اسید نیکوتینیک در دوز های بالای 1 تا 3 گرم در روز مصرف شود می تواند منجر به بالا رفتن فشار خون ، درد شکم، اختلال در بینایی و آسیب کبدی شود .
ویتامین B6 (پیریدوکسین).
مصرف بین 1 تا 6 گرم و طولانی مدت B6 می تواند باعث علائم شدید عصبی، ضایعات پوستی، حساسیت به نور، حالت تهوع و سوزش سر دل شود.
ویتامین B9 (فولات).
مصرف بیش از حد فولات یا اسید فولیک به شکل مکمل ممکن است بر عملکرد ذهنی و بر سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی بگذارد و همچنین اجازه ندهد که کمبود شدید ویتامین ب 12 تشخیص داده شود.
توجه داشته باشید که اینها عوارض جانبی ای هستند که افراد سالم ممکن است هنگام مصرف دوزهای زیاد این ویتامین ها تجربه کنند. افرادی که بیماری های زمینه ای دارند ممکن است عوارض جدی‌تری را نسبت به مواردی که ذکر کرده ایم تجربه نمایند.
برای مثال، اگرچه ویتامین C بعید است در افراد سالم مسمومیت ایجاد کند، اما می‌تواند منجر به آسیب های بافتی و ناهنجاری‌های کشنده قلب در مبتلایان به هموکروماتوز( اختلال ذخیره‌سازی آهن) شود.
عوارض جانبی مربوط به مصرف بیش از حد ویتامین های محلول در چربی (اووردوز بر اثر مصرف ویتامین)
از آنجایی که ویتامین‌های محلول در چربی میتوانند در بافت‌های بدن انباشته شوند، در صورت مصرف در دوزهای بالا، به‌ویژه در دوره‌های طولانی مدت، میتوانند آسیب‌های بسیار بیشتری را نسبت به ویتامین های محلول در آب ایجاد کنند.
جدای از ویتامین K که پتانسیل کمی برای سمیت دارد، سه ویتامین محلول در چربی دیگربه دلیل پتانسیل ایجاد آسیب در دوزهای بالا، دارای UL مشخص هستند.
در اینجا به برخی از عوارض جانبی مربوط به مصرف بیش از حد ویتامین های محلول در چربی اشاره میکنیم.
ویتامین A
اگرچه گاهی سمیت ویتامین A ( هیپرویتامینوز A ) ممکن است از خوردن غذاهای غنی از ویتامین A رخ بدهد، اما این موضوع بیشتر با مکمل ها مرتبط است. علائم مسمومیت عبارتند از حالت تهوع، افزایش فشار داخل جمجمه، کما و حتی مرگ.
ویتامین D
مسمومیت ناشی از مصرف دوزهای بالای مکمل های ویتامین D می تواند منجر به علائم خطرناکی از جمله کاهش وزن، کاهش اشتها و ضربان قلب نامنظم شود. همچنین مسمویت با ویتامین D ممکن است سطح کلسیم خون را افزایش دهد، که این موضوع می تواند منجر به آسیب در اندام ها شود.
ویتامین E
مکمل های ویتامین E با دوز بالا ممکن است جلوی لخته شدن خون را بگیرند، باعث خونریزی شوند و حتی منجر به سکته هموراژیک شوند.
اگرچه ویتامین K پتانسیل کمی برای سمیت دارد، اما می تواند با برخی از داروها مانند وارفارین و آنتی بیوتیک ها تداخل داشته باشد.
آیا مصرف بیش از حد ویتامین ها می تواند کشنده باشد؟(اووردوز بر اثر مصرف ویتامین)
اگرچه مرگ ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین ها بسیار نادر است،ولی مواردی از مرگ مرتبط با سمیت ویتامینی گزارش شده است.
به عنوان مثال، هایپرویتامینوز A می تواند با مصرف یک دوز با بیش از 200 میلی گرم ویتامین A و یا استفاده طولانی مدت بیش از 10 برابر مصرف توصیه شده روزانه ایجاد شود.سمیت ویتامین A ممکن است منجر به عوارض جدی مانند افزایش فشار مایع نخاعی، کما و آسیب های کشنده به اندام های بدن شود.
علاوه بر این، مصرف مگادوز ویتامین D – بیش از 50000 IU در روز – در دوره‌های طولانی می‌تواند منجر به سطوح بالای کلسیم خون (هیپرکلسمی) شود که این موضوع می‌تواند منجر به مرگ شود.
مصرف بیش از حد سایر ویتامین ها نیز می تواند عوارض جانبی بالقوه کشنده ای مانند آسیب های کبدی ایجاد کند.
یک گزارش موردی نشان داده است که مصرف دوزهای بسیار بالای( بیش از 5 گرم) نیاسین آهسته رهش می‌تواند منجر به اسیدوز متابولیک(تجمع اسید در مایعات بدن) و همچنین نارسایی حاد کبد شود که هر دو میتوانند کشنده باشند.
به خاطر داشته باشید که این عوارض جانبی بالقوه کشنده با مصرف دوزهای فوق العاده بالای ویتامین ها ایجاد میشود.با این حال همیشه برای شروع مصرف ویتامین ها با داروساز یا پزشک خود مشورت کنید.
نحوه ی مصرف ایمن ویتامین ها(اووردوز بر اثر مصرف ویتامین)
بهترین راه برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز بدن، مصرف یک رژیم غذایی بسیار کامل است. با این حال، بسیاری از افراد به دلایل مختلفی نیاز به مکمل های حاوی ویتامین دارند.
سن، اختلالات ژنتیکی، بیماری ها و رژیم غذایی همگی عواملی هستند که می توانند نیاز به برخی مواد مغذی را افزایش دهند.
خوشبختانه ویتامین ها تا زمانی که درست مصرف شوند کاملا بی خطر هستند.
در نمودار زیر هم میزان مصرف توصیه شده روزانه (RDI) و هم سطوح بالای مصرف قابل تحمل (UL) را برای ویتامین های محلول در چربی و محلول در آب نشان داده شده است.
| میزان مصرف روزانه ی توصیه شده برای آقایان RDI | میزان مصرف روزانه ی توصیه شده برای آقایان RDI | سطوح بالای مصرف قابل تحمل UL | |
| Vitamin A | 900 mcg retinol activity equivalents (RAE) | 700 mcg RAE | 3,000 mcg RAE |
| Vitamin B1 (thiamine) | 1.2 mg | 1.1 mg | No UL established |
| Vitamin B2 (riboflavin) | 1.3 mg | 1.1 mg | No UL established |
| Vitamin B3 (niacin) | 16 mg niacin equivalents (NE) | 14 mg NE | 35 mg |
| Vitamin B5 (pantothenic acid) | 5 mg | 5 mg | No UL established |
| Vitamin B6 (pyridoxine) | 1.3 mg | 1.3 mg | 100 mg |
| Vitamin B7 (biotin) | 30 mcg | 30 mcg | No UL established |
| Vitamin B9 (folate) | 400 mcg dietary folate equivalents (DFE) | 400 mcg (DFE) | 1,000 mcg |
| Vitamin B12 (cobalamin) | 2.4 mcg | 2.4 mcg | No UL established |
| Vitamin C | 90 mg | 75 mg | 2,000 mg |
| Vitamin D | 600 IU | 600 IU | 4,000 IU |
| Vitamin E | 15 mg | 15 mg | 1,000 mg |
| Vitamin K | 120 mcg | 90 mcg | No UL established |
به دلیل احتمال مسمومیت ، مصرف بیش از سطوح بالای قابل تحمل(UI) تعیین شده برای مواد مغذی ذکر شده در بالا بدون توصیه ی پزشک یا داروساز توصیه نمی شود.
به خاطر داشته باشید که در شرایط خاص پزشک یا داروساز شما ممکن است توصیه کند که برای اصلاح کمبود شدید ویتامینی خاص،میزان بیشتر از UL را برای برخی ویتامین ها مصرف کنید.
به عنوان مثال، کمبود ویتامین D اغلب با تزریق‌های ویتامین D با دوز بسیار بالا یا مکمل‌هایی که بیش از 50000 واحد بین‌المللی ویتامین D دارند اصلاح میشود، که بسیار بیشتر از UL است.
اگرچه بیشتر مکمل ها توصیه هایی را در مورد میزان مصرف ویتامین ها در روز ارائه می دهند، اما به خاطر داشته باشید که نیازها می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
اگر در مورد دوز ویتامین مصرفیتان سوالی دارید، بهتر است با یک داروساز یا پزشک مشورت کنید.
منبع: www.healthline.com
