فواید گیاه گزنه: 6 فایده ی مبتنی بر علم سلامتی
در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت داروخانه آنلاین دکتر دانیالی می پردازیم به:
گزنه (Urtica dioica) از زمان های قدیم یکی از مواد اصلی درمانی در طب گیاهی بوده است. مصریان باستان از گیاه گزنه برای درمان ورم مفاصل و کمردرد استفاده می کردند، در همین دوران سربازان رومی برای کمک به گرم ماندن در مناطق سردسیر آن را روی خود می مالیدند.
نام علمی این گیاه یعنی Urtica dioica، از کلمه لاتین uro گرفته شده است که به معنای «سوختن» است، زیرا برگ‌های آن میتوانند باعث ایجاد احساس سوزش موقت در هنگام تماس شوند. برگها ساختارهای مو مانندی دارند که پس از تماس باعث خارش، قرمزی و تورم میشود. با این حال، هنگامی که آن به عنوان یک مکمل یا به صورت خشک شده، پودر شده یا پخته استفاده میشود، گزنه را می توان با خیال راحت مصرف کرد. مطالعات زیادی گزنه را به مزایای سلامتی بالقوه ای مرتبط می‌کنند.
در اینجا 6 مزیت مبتنی بر شواهد برای گزنه را بررسی کرده ایم.
فواید گیاه گزنه: 1- حاوی بسیاری از مواد مغذی است
برگ و ریشه گزنه طیف گسترده ای از مواد مغذی را برای بدن فراهم می کند، از جمله:
- ویتامین ها: ویتامین های A ،C ،K، و همچنین ویتامین های خانواده ی B
- مواد معدنی: کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم و سدیم
- چربی ها: لینولئیک اسید، اسید لینولنیک، اسید پالمیتیک، اسید استئاریک و اسید اولئیک
- اسیدهای آمینه: تمام اسیدهای آمینه ضروری
- پلی فنول ها: کامفرول،کورستین، کافئیک اسید، کومارین و سایر فلاونوئیدها
- رنگدانه ها: بتاکاروتن، لوتئین، لوتئوگزانتین و سایر کاروتنوئیدها
بسیاری از این مواد مغذی به عنوان آنتی‌اکسیدان در بدن عمل می کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها مولکول هایی هستند که به دفاع از سلول های بدن در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. آسیب های ناشی از رادیکال‌های آزاد با پیر شدن (فرآیند aging) و همچنین سرطان و سایر بیماری‌های مزمن مرتبط است.
مطالعات نیز نشان می‌دهد که عصاره گزنه میتواند سطح آنتی اکسیدان خون را افزایش دهد با این حال، بعید است که مقدار گزنه در مکمل‌های گیاهی مقادیر قابل توجه بیشتری از این ترکیبات را تامین کند.
فواید گیاه گزنه: 2- ممکن است التهاب را کاهش دهد
التهاب راه طبیعی بدن برای التیام و مبارزه با عفونت است. با این حال، التهاب مزمن می تواند آسیب قابل توجهی به بدن وارد کند. گزنه حاوی ترکیبات مختلفی است که میتوانند التهاب را کاهش دهد.
در مطالعات حیوانی و مطالعات در سطح لوله آزمایش، گزنه باعث کاهش سطوح چندین نشانگر التهابی با تداخل در تولید آنها شد. در مطالعات انسانی نیز، استفاده از کرم گزنه یا مصرف محصولات گزنه، باعث تسکین بیماری های التهابی مانند آرتریت میشود. به عنوان مثال، در یک مطالعه 27 نفره، استفاده از کرم گزنه بر روی نواحی مبتلا به آرتریت به طور قابل توجهی درد را در مقایسه با دارونما کاهش داد.
در مطالعه دیگری، مصرف مکمل حاوی عصاره گزنه به طور قابل توجهی درد آرتریت را کاهش داد. علاوه بر این، شرکت کنندگان احساس کردند که می توانند دوز مسکن‌های ضد التهابی خود را به دلیل مصرف این کپسول مکمل کاهش دهند. با این حال، تحقیقات برای توصیه گزنه به عنوان یک درمان ضد التهابی کافی نیست. مطالعات انسانی بیشتری مورد نیاز است.
فواید گیاه گزنه: 3- ممکن است علائم بزرگی پروستات را درمان کند
حدود 50 درصد از مردان 51 ساله و سنین بالاتر دچار بزرگی غده ی پروستات هستند. معمولا این بیماری‌ها را هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) نامیده میشود. دانشمندان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث BPH می شود، اما این بیماری می تواند منجر به ناراحتی قابل توجهی در هنگام ادرار شود.
جالب توجه است که چند مطالعه نشان می‌دهد که گزنه ممکن است به درمان BPH کمک کند. تحقیقات حیوانی نشان می‌دهد که این گیاه میتواند از تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون – شکل قوی‌تر و فعال تستوسترون – جلوگیری کند. توقف این تبدیل میتواند به کاهش اندازه پروستات کمک کند.
مطالعات بر روی افراد مبتلا به BPH نشان می‌دهد که عصاره گزنه به درمان مشکلات کوتاه مدت و طولانی مدت ادراری بدون عوارض جانبی کمک می‌کند. با این حال، مشخص نیست که گزنه در مقایسه با درمان‌های معمولی چقدر موثر است.
فواید گیاه گزنه: 4- ممکن است به درمان تب یونجه کمک کند
تب یونجه یک آلرژی است که باعث التهاب در پوشش داخلی بینی شما می شود. گزنه به عنوان یک درمان طبیعی امیدوارکننده برای تب یونجه در نظر گرفته می شود. تحقیقات لوله آزمایش نشان می دهد که عصاره گزنه می تواند التهابی را که می تواند باعث ایجاد آلرژی فصلی شود، مهار کند.
این پروسه شامل مسدود کردن گیرنده های هیستامین و متوقف کردن سلول های ایمنی از انتشار مواد شیمیایی ای است که باعث ایجاد علائم آلرژی می شوند. با این حال، مطالعات انسانی نشان می دهد که گزنه در درمان تب یونجه برابر یا فقط کمی بهتر از دارونما است. در حالی که این گیاه ممکن است یک درمان طبیعی امیدوارکننده برای علائم تب یونجه باشد، مطالعات طولانی مدت بیشتری در انسان مورد نیاز است.
فواید گیاه گزنه: 5- ممکن است فشار خون را کاهش دهد
تقریبا نیمی از بزرگسالان در ایالات متحده فشار خون بالا دارند. فشار خون بالا یک نگرانی جدی برای سلامتی است زیرا شما را در معرض خطر بیماری قلبی و سکته مغزی قرار می دهد، که یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. گزنه به طور سنتی برای درمان فشار خون بالا استفاده می شد.
مطالعات حیوانی و لوله آزمایش نشان می دهد که این گیاه ممکن است به روش های مختلفی به کاهش فشار خون کمک کند. به عنوان مثال، گزنه ممکن است تولید اکسید نیتریک را تحریک کند، که به عنوان یک گشادکننده عروق عمل می کند. وازودیلاتورها عضلات رگ‌های خونی شما را شل می‌کنند و به گشاد شدن آنها کمک می‌کنند. علاوه بر این، گزنه دارای ترکیباتی است که ممکن است به عنوان مسدود کننده کانال کلسیم عمل کند، که با کاهش نیروی انقباض قلب، ضربان قلب را کمتر کند.
در مطالعات حیوانی، نشان داده شده است که گزنه سطح فشار خون را کاهش می دهد و در عین حال دارای اثرات آنتی اکسیدانی روی قلب است. با این حال، اثرات گزنه بر فشار خون در انسان هنوز نامشخص است. قبل از ارائه توصیه ها، مطالعات انسانی بیشتری مورد نیاز است.
فواید گیاه گزنه: 6- ممکن است به کنترل قند خون کمک کند
هم مطالعات انسانی و هم حیوانی، گزنه را با کاهش سطح قند خون مرتبط می‌دانند. در واقع، این گیاه حاوی ترکیباتی است که ممکن است اثرات انسولین را تقلید کند (اثرات شبه انسولینی). در یک مطالعه سه ماهه بر روی 46 نفر، مصرف 500 میلی گرم عصاره گزنه سه بار در روز به طور قابل توجهی سطح قند خون را در مقایسه با دارونما کاهش داد.
با وجود یافته‌های امیدوارکننده، هنوز مطالعات انسانی بسیار کمی در مورد فواید گیاه گزنه برای کنترل قند خون وجود دارد. تحقیقات بیشتری لازم است.
سایر مزایای بالقوه ی احتمالی گزنه
گزنه ممکن است فواید بالقوه دیگری برای سلامتی داشته باشد، گرچه باید مطالعات انسانی بیشتری روی این فواید گیاه گزنه انجام شود. از جمله:
کاهش خونریزی:
مشخص شده است که مصرف مکمل های حاوی عصاره گزنه باعث کاهش خونریزی به ویژه پس از جراحی میشود.
سلامت کبد:
خواص آنتی اکسیدانی گزنه ممکن است از کبد شما در برابر آسیب سموم محافظت کند.
ادرارآوری طبیعی:
این گیاه ممکن است به بدن کمک کند تا نمک و آب اضافی را دفع کند که به نوبه خود می تواند فشار خون را به طور موقت کاهش دهد. به خاطر داشته باشید که این یافته ها از مطالعات حیوانی بدست آمده اند.
التیام زخم و سوختگی:
استعمال کرم‌های حاوی گزنه ممکن است سبب بهبود زخم، از جمله زخم‌های سوختگی شود.
عوارض جانبی بالقوه ی گزنه
مصرف گزنه خشک یا پخته شده به طور کلی بی خطر است.
با این حال، هنگام استفاده از برگ های تازه گزنه مراقب باشید، زیرا خارهای مو مانند آنها می تواند به پوست شما آسیب برساند.
این خارها می توانند به پوست شما مجموعه ای از مواد شیمیایی را تزریق کنند، مانند:
- استیل کولین
- هیستامین
- سروتونین
- لکوترین ها
- فرمیک اسید
این ترکیبات می توانند باعث به وجود آمدن بثورات، برآمدگی، کهیر و خارش شوند.
در موارد نادر، افراد ممکن است یک واکنش آلرژیک شدید داشته باشند که می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
با این حال، میزان این مواد شیمیایی با فرآوری برگ ها کاهش می یابد، به این معنی که هنگام خوردن گزنه خشک یا پخته شده نباید دچار سوزش دهان یا معده شوید.
زنان باردار باید از مصرف گزنه اجتناب کنند زیرا ممکن است باعث انقباضات رحمی شود که می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.
اگر یکی از داروهای زیر را مصرف می کنید، قبل از مصرف گزنه با پزشک خود صحبت کنید:
- رقیق کننده های خون
- داروی فشار خون
- دیورتیک ها (قرص های ادرار آور)
- داروهای دیابت
- لیتیوم
گزنه می تواند با این داروها تداخل داشته باشد. به عنوان مثال، اثر بالقوه دیورتیک گیاه ممکن است تأثیر دیورتیک ها را تقویت کند، که می تواند خطر کم آبی بدن را افزایش دهد.
نحوه مصرف گزنه
اضافه کردن گزنه به برنامه روزانه رژیم بسیار آسان است. این گیاه در استان گیلان در ایران به وفور یافت میشود و همچنین میتوانید از مکمل های این گیاه استفاده کنید.
در حال حاضر، دوز توصیه شده برای محصولات گزنه وجود ندارد.
با این حال، مطالعات نشان می دهد که دوزهای زیر برای شرایط خاص مؤثرتر هستند.
بزرگ شدن غده پروستات: 360 میلی گرم از عصاره ی ریشه
آلرژی: 600 میلی گرم برگ پودر شده در روز
اگر مکمل گزنه خریداری می کنید، بهتر است قبل از امتحان با پزشک خود صحبت کنید و دستورالعمل های همراه آن را دنبال کنید.
روش ها ی مصرف گزنه بسیار متنوع است. می توان آن را در خورشت ها و سوپ ها و یا به صورت دم کرده استفاده کرد یا میتوان از مکمل های حاوی این گیاه استفاده کرد
منبع : www.healthline.com
