سلنیوم چیست؟ (مقادیر توصیه شده، منابع غذایی، علائم کمبود و سمیت)
در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت دکتر دانیالی می پردازیم به :
غذاهای حاوی سلنیوم چیست؟
آجیل برزیلی، بادام، قارچ، جو، تخم مرغ، تخم کدو تنبل، تخم کتان، ماهی، مرغ، جگر و گوشت
سلنیوم چیست؟
سلنیوم یک ماده معدنی کمیاب است یعنی بدن فقط به مقدار کمی از آن نیاز دارد. این ماده معدنی به طور طبیعی در غذاها و یا به عنوان مکمل یافت می شود. سلنیوم جزء ضروری آنزیم ها و پروتئین های مختلف به نام سلنوپروتئین ها است که به ساخت DNA و محافظت از سلول ها در برابر آسیب سلولی و عفونت کمک میکنند. این پروتئین‌ها همچنین در تولید مثل و متابولیسم هورمون های تیروئید نقش دارند. بیشتر سلنیوم در بدن در بافت ماهیچه ای ذخیره می شود، ولی غده تیروئید به دلیل سلنوپروتئین های مختلف که به عملکرد تیروئید کمک می کنند، همچنان بالاترین غلظت سلنیوم را در خود دارند.
مقادیر توصیه شده سلنیوم چیست؟
RDA : میزان توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای سلنیوم در مردان و زنان بالای 19 سال 55 میکروگرم در روز است. زنان باردار و شیرده به ترتیب به حدود 60 و 70 میکروگرم در روز سلنیوم نیاز دارند.
UL : سطح بالای قابل تحمل مصرف (UL) برای سلنیوم برای همه بزرگسالان بالای 19 سال و زنان باردار و شیرده روزانه 400 میکروگرم است.
این عدد حداکثر مصرف روزانه است که بعید است اثرات مضری بر سلامتی داشته باشد.
سلنیوم و سلامتی
سلنیوم چیست؟ همانطور که گفتیم سلنیوم جزء سلنوپروتئین ها و آنزیم ها است. سلنیوم دارای خواص آنتی اکسیدانی هستند که به تجزیه پراکسیدها کمک می کند، که می تواند به بافت ها و DNA آسیب برساند و منجر به التهاب و سایر مشکلات سلامتی شود.
در نتیجه سلنیوم در موارد زیر میتواند کمک کننده باشد :
- سرطان
- بیماری تیرویید
- بیماری قلب و عروقی
منابع غذایی سلنیوم چیست؟
مقدار سلنیوم در غذاها بسته به میزان سلنیوم خاکی که در آن کشت می شود می تواند بسیار متفاوت باشد. محتوای خاک به طور گسترده ای بر اساس منطقه متفاوت است. غذاهای گیاهی سلنیوم را از خاک به میگیرند که سپس بر میزان سلنیوم موجود در حیواناتی که آن گیاهان را می خورند تأثیر می گذارد. غذاهای پروتئینی بدست آمده از حیوانات به طور کلی منابع خوبی از سلنیوم هستند. غذاهای دریایی، گوشت‌های قرمز و سفید و آجیل برزیلی بیشترین میزان سلنیوم را دارند، همچنین برخی از غذاها، به صورت صناعی با سلنیوم غنی میشوند.
- آجیل برزیلی
- ماهی باله و صدف
- گوشت گاو
- بوقلمون
- جوجه
- غلات غنی شده
- نان گندم کامل
- لوبیا، عدس
علائم کمبود و سمیت سلنیوم چیست؟
کمبود
کمبود سلنیوم در ایالات متحده آمریکا نادر است زیرا خاک سراسر آمریکای شمالی به طور کلی سرشار از سلنیوم است.
حتی اگر مردم در مناطقی با خاک حاوی سلنیوم کمتر زندگی می کنند، استفاده از غذاهای غنی شده و مکمل ها خطر کمبود را کاهش می دهد.
دو بیماری با کمبود شدید سلنیوم همراه است: 1) بیماری کشان، نوعی کاردیومیوپاتی یا بیماری عضله قلب، و 2) بیماری کاشین بک، نوعی استئوآرتریت.
علائم کمبود
- حالت تهوع، استفراغ
- سردرد
- تغییر وضعیت روانی، سردرگمی
- بی حالی
- تشنج
- کما
گروه های در معرض خطر کمبود:
- افرادی که در مناطق کم سلنیوم زندگی می کنند و همچنین رژیم غذایی عمدتاً گیاهی دارند در معرض کمبود سلنیوم قرار دارند. این موضوع به ندرت در ایالات متحده رخ میدهد، اما جمعیت چین، روسیه و اروپا در معرض خطر این کمبود هستند زیرا خاک آنها به طور کلی سلنیوم کمی دارد. این خطر در افرادی که در این مناطق زندگی می کنند و رژیم گیاهخواری دارند، بیشتر می شود
- افراد مبتلا به :HIV این ویروس می تواند منجر به اسهال، سوء جذب مواد مغذی و کاهش اشتها شود.
- افراد مبتلا به نارسایی کلیه تحت دیالیز. این فرآیند مکانیکی فیلتر کردن خون می تواند مقداری از سلنیوم را حذف کند. محدودیت های غذایی مورد نیاز برای نارسایی کلیه نیز می تواند مصرف غذا را به طور کلی کاهش دهد و منجر به خطر کمبود سلنیوم شود.
سمیت سلنیوم
مصرف طولانی مدت سلنیوم نیز می تواند منجر به مشکلات سلامتی شود، از لرزش عضلات، ریزش مو، ناراحتی معده و سبکی و گیجی سر تا پیامدهای شدیدتر مانند حمله قلبی، دیسترس تنفسی یا نارسایی کلیه.
استفاده بیش از حد مجاز روزانه از منابع سلنیوم، می تواند باعث رسیدن سلنیوم به سطح سمی شود .
علائم اولیه:
- طعم فلزی، بوی بد دهان
- حالت تهوع، اسهال
- ریزش مو
- شکنندگی یا تغییر رنگ ناخن
- بثورات یا ضایعات پوستی
- برافروختگی پوست
- خستگی
- تحریک پذیری
- حساسیت عضلانی
رابطه ید و سلنیوم چیست؟
سلنیوم و ید یک رابطه هم افزایی باهم دارند که به ویژه برای تیروئید سالم مهم است. ید جزء اصلی هورمون های تیروئیدی است و سلنیوم به عنوان یک سلنوپروتئین به تبدیل هورمون تیروئید به شکل فعال آن کمک می کند. هر دو ماده معدنی به مقدار کافی مورد نیاز تیروئید هستند. سطح طبیعی و بیشتر یکی از این دو می تواند به کمبود دیگری کمک کند.
مکمل های سلنیوم برای چندین مزیت سلامتی، از جمله تقویت عملکرد سیستم ایمنی، بهبود سلامت مو و ناخن و حمایت از تیروئید سالم موجود هستند. آنها گاهی اوقات با سایر ویتامین های آنتی اکسیدانی مانند ویتامین E یا C ترکیب می شوند. این مکمل ها معمولاً حاوی 100 تا 400 میکروگرم سلنیوم در هر دوز هستند (سطح مصرف بالای قابل تحمل 400 میکروگرم است).
منابع :
