مسواک

لزوم رعایت بهداشت دهان و دندان

یکی از عناصر زیبایی انسان، داشتن دندان های سالم و درخشان است که برای حفظ این زیبایی لازم است به پاکیزگی و سلامت آن به طور روزانه رسیدگی شود. شستشوی دهان و دندان برای اغلب مردم یک امر مهم تلقی می‌شود، چرا که اهمیت زیادی در اعتماد به نفس افراد هنگام صحبت کردن دارد.

بهداشت دهان و دندان و رعایت کردن این موضوع تاثیر بسیار زیادی بر حفظ سلامت بدن خواهد داشت. میکروارگانیسم‌‌هایی مانند ویروس، باکتری و میکروب‌ که داخل دهان قرار دارند، از باقی‌مانده های غذا روی زبان و دندان‌ها تغذیه می‌کنند. در صورت عدم شستشو و پاکسازی دهان، فعالیت های آنها نیز بیشتر شده و در کل دهان منتشر می شوند که در ایجاد ماده ای اسیدی کمک کرده و پلاک و زردی دندان‌ها و در نهایت پوسیدگی دندان‌ را به همراه خواهند داشت. اگر می‌خواهید از دندان‌های خود در برابر خطر پوسیدگی حفظ کنید، باید مسائل مربوط به رعایت بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید و به آن اهمیت دهید و از بهترین فراورده‌های بهداشتی دهان و دندان استفاده کنید.

مسواک چیست و چه کاربردی دارد؟

خمیردندان‌ها یا دهانشویه‌های با کیفیت می‌توانند از پوسیدگی و رسوب روی دندان‌ها پیشگیری کنند. اما وجود ابزاری مثل برس یا مسواک در کنار این‌ها تکمیل کننده مراقبت بهداشت دهان و دندان خواهد بود. مسواک وسیله‌ای مکانیکی ساده و تشکیل شده از دو بخش، یک دسته و دو مجموعه‌ از کلاف‌های نایلونی برای نظافت و پاکسازی دندان‌ها، لثه و زبان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مسواک ابزاری بسیار رایج جهت تمیز کردن و پاکسازی دهان و دندان از باقی مانده غذاها و پلاک‌های دندانی تشکیل شده بر روی سطح دندان است که نقش مهمی در پاکسازی دندان‌ها از هرگونه مواد غذایی و آلودگی ناشی از استعمال دخانیات دارد. جرم یا پلاک دندان لايه چسبنده‌ای متشکل از ميکروب است که باعث آزردگي، عفونت و التهاب لثه، پوسیدگی دندان و همچنین بد رنگی و زردی دندان‌ها مي‌شود. لایه نازک متشکل از ذرات و باکتری‌ها در سطح دندان اگر تمیز نشود، به مرور سخت شده و تبدیل به جرم می‌شود که با مسواک هم قابل پاکسازی نیست و دندانها نیاز به جرم‌گیری پیدا خواهند کرد.

جرم دندان و التهاب لثه

اگر پلاک های دندان تميز نشود، سخت و آهکي می شوند و جرم دندان را به وجود مي آورند. هنگامی که جرم در قسمت بالاي خط لثه اي جمع می شود، مسواک زدن دشوار مي شود که در نتيجه آن لثه آسیب می بیند و دچار التهاب و خونريزي مي شود. اين حالت التهاب لثه، ژنژيويت نام دارد و مرحله ابتدايي بيماري پريودنتال محسوب خواهد شد.

فواید مسواک

استفاده صحیح و مرتب از مسواک مناسب می‌تواند در سفید نگه داشتن دندان ها موثر باشد. به علاوه، مسواک‌ زدن می‌تواند لثه ها را مقاوم تر کند و از ورود عوامل بیماری زا و عفونت ها که گاها از طریق دهان و ورود به جریان خون سبب بروز بیمارهایی همچون پنومونی، ایدز، دیابت و یا آرتروز می شوند جلوگیری نماید. در نتیجه مسواک زدن نه تنها در زیبایی دندان‌های شما موثر است بلکه ارتباط مستقیمی با حفظ سلامتی بدن دارد.

هدف از مسواک زدن:

هدف اصلی از مسواک زدن، پاک کردن مواد غذائی همراه با مواد رسوبی مختلف و جرم‌گیری دندان و میکروارگانیسم‌ موجود در دهان و و دندان است که به‌طور طبیعی بر روی کلیه سطوح دندان جایگزین می‌شود.

طرح‌ها و مدل‌های مختلفی از مسواک وجود دارد. هرکدام از آنها ممکن است برای افراد خاصی بهتر باشد. مسواک زدن فقط بخشی از رعایت بهداشت دهان است و توانایی رسیدن به سطوح بین دندانی یا آزادسازی فلوراید را نمی تواند داشته باشد. بنابراین بهتر است همراه با مسواک از نخ دندان و محصولات دارای فلوراید مثل دهانشویه‌ها و خمیر دندان‌ها استفاده نمود.

همچنین یادگیری طرز صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از عوامل مهم در سلامت دهان و دندان است، همچنین افراد باید در فواصل تعیین شده به دندانپزشک مراجعه کنند تا از سلامت دندان های خود اطمینان حاصل کنند.

انتخاب مسواک

مسواک به دو نوع مسواک دستي و مسواک برقي تقسیم می شود. انجمن دندانپزشکي آمريکا توصيه مي‌کند مسواکي را خريداري نمایید که براي شما کاربرد دارد و برچسب تائيد ADA داشته باشد. براي اينکه يک توليد کننده بتواند برچسب تائيد ADA را براي محصولات خود داشته باشد، لازم است موارد زیر را به ADA ارائه کند:

• تمامي اجزاء مسواک بايد براي استفاده در دهان، ايمن باشد.
• پرزهاي مسواک بايد عاری از لبه‌هاي تيز و ناصاف باشد.
• ماده به کار رفته در دسته مسواک بايد مورد آزمايش قرار گرفته و ميزان پايداري و ماندگاري آن در استفاده معمول مشخص باشد.
• پرزهاي مسواک نبايد در استفاده معمولی از حالت اصلي خود خارج شوند.
• همچنین افراد بتوانند با استفاده از مسواک به شیوه مؤثري دندان‌های خود را تميز و علايم بيماري خفيف لثه را برطرف سازند.

یک مسواک خوب …

یک مسواک خوب مناسب دهان فرد است، در عین حال به دندان ها و لثه ها ضربه وارد نمی کند و یا از الیافی ساخته شده که آسیبی برای بدن نداشته باشد. این موارد در سلامت و پاکیزگی دندان و دهان اثرگذار و یک مراقبت مناسب را به دنبال دارند. همچنین برای پاکسازی فضای بین دندان ها برای افرادی که دندان‌های چسبیده به هم دارند، باید مسواکی انتخاب کرد که الیاف برس آن بتوانند به این فضاها نفوذ کنند و این مناطق را کاملا پاکسازی و تمیز کنند. همچنین افراد دندان‌ها و لثه‌هایی حساس دارند و حتی اندکی زبری مسواک ممکن است برای آنها آزار دهنده باشد پس باید از مسواکی که دارای برسی نرم است استفاده کنند.

تعویض مسواک

برس مسواک شما به مرور با استفاده از آن پوسیده خواهد شد و قدرت تمیزکنندگی آن از بین خواهد رفت. بهتر است مسواک را بین 3 تا 4 ماه یک بار تعوض کنید.

آیا مسواک تاریخ انقضا دارد؟

بر روی تمام محصولات بهداشتی، تاریخ انقضای مربوط به آن محصول ثبت شده که در صورت رعایت شرایط بسته بندی، حفظ دما و رطوبت مناسب، معتبر هستند. تاریخ انقضای مسواک، بعد از باز شدن بسته بندی آن، بین 3 الی 4 ماه است. از مصرف طولانی مدت مسواک خودداری کنید زیرا پس از مدت مشخص شده، پرزهای مسواک با جذب آلودگی و انتقال آن به دهان، منجر به خرابی دندان‌ها می‌شوند.

انواع مسواک دستی

طرح‌ها، سایزها و مدل‌های مختلفی از مسواک وجود دارد که هرکدام از آنها می تواند برای کاربرد یا افراد خاصی بهتر باشد. به عنوان مثال، مسواک‌های با پرز چند سطحی یا زاویه دار در از بین بردن پلاک‌ها می توانند موثرتر از مسواکهای با پرز صاف معمولی عمل کنند. همچنین مسواک ها دارای برس های مختلفی از درجات نرمی تا سختی هستند. اما انتخاب هر مدلی که باشد، مهم این است که به دندان ها و لثه ها ضربه وارد نکند و از الیافی ساخته شده باشد که آسیبی برای بدن نداشته باشد.

مسواک‌های ساده یا دستی بر اساس میزان زبری/ نرمی مسواک به چند مدل مسواک نرم (Soft)، مسواک خیلی نرم (Super Soft)، مسواک متوسط (Medium) و مسواک سخت (Hard) تقسیم‌بندی می‌شوند.

مسواک نرم، مسواکی با برس نرم است که دارای الیاف نرم‌تری نسبت به مسواک‌های متوسط است. مسواک نرم مناسب افرادی با لثه های حساس است که ممکن است با مسواک زدن، لثه هایشان آسیب دیده و دچار خونریزی شود. مسواک با برس نرم تمیز کننده تمام قسمت های دهان و مناسب استفاده بزرگسالان و گاها کودکان (مسواک‌ کودک) است که به رفع موثر پلاک‌های میکروبی می‌پردازد.

مسواک‌های سافت با نام‌های اولترا سافت، سوپرسافت یا اکسترا سافت در بازار عرضه می‌شوند، که این مسواک ها با تفاوت در تراکم الیاف خود، سازگار با لثه های حساس طراحی شده اند و انتخاب مناسبی برای افراد با لثه های بسیار حساس هستند. اگرچه مسواکهای با پرزهای متوسط در حذف پلاک موثرند اما استفاده از مسواک‌هایی با پرزهای نرم توصیه می‌شود، زیرا پرزهای نرم خطر سایش لثه را به حداقل می‌رسانند. مسواک سخت نیز برای افرادی با پلاک دندانی یا دارای دندان مصنوعی مناسب است.

مثال‌هایی از مسواک نرم (Soft) در سایت داروخانه دکتر دانیالی:

مسواک پرفکت وایت نرم تریزا

مسواک یوسی فلوراید آنباندد کر

مسواک اکتیو کر نرم تریزا

مسواک ری اسپلش 720 ریجوی

مسواک تکنیک دیپ کلین کد 525 جی یو ام

مثال‌هایی از مسواک خیلی نرم (Ultra Soft) در سایت داروخانه دکتر دانیالی:

مسواک سنستیو کلینیک ال وایت

مسواک پرو سنسیتیو تریزا

مسواک سوپر سنستیو 2080

مسواک طلا زغال یوسی خیلی نرم آنباندد کر

مثال‌هایی از مسواک متوسط (Medium) در سایت داروخانه دکتر دانیالی:

مسواک ری کالر 716 ریجوی

مسواک پروفیلاک کامپلیت متوسط تریزا

مسواک دام تریم متوسط با سربزرگ جی.یو.ام

مثالی از مسواک سخت (Hard) در سایت داروخانه دکتر دانیالی:

مسواک دندان مصنوعی جی یو ام

مسواک برقی

مسواک برقی یا شارژی، نسل جدیدی از مسواک است که طرفداران خاص خود را دارد. این نوع از مسواک‌ها اغلب توسط باتری کار می‌کنند و مناسب افرادیست که نحوه صحیح مسواک زدن را رعایت نکرده و به خوبی و درستی مسواک نمی‌زنند و یا به علت داشتن آرتروز یا لرزش دست هنگام مسواک زدن مشکل حرکتی دارند. مسواک برقی همچنین برای کودکانی که مسواک زدن برایشان جذابیت ندارد و افرادی که دچار پلاک دندانی شده اند، نیز کاربرد دارد. این نوع مسواک ها در طرح‌ها و شکل‌های مختلفی سازگار با انواع دندان و لثه، مناسب بزرگسالان و کودکان طراحی شده اند.

مثالی از مسواک برقی در سایت داروخانه دکتر دانیالی:

مسواک باطری دار سونیک پاور تریزا مدل یانگ ادیشن

مسواک بین دندانی

مسواک بین دندانی یا اینتردنتالInterdental  طراحی شده برای افرادیست که به تمیزی بین دندان‌های خود اهمیت زیادی می دهند. همچنین برای استفاده افراد با دندانهای نامرتب یا یا ارتودنسی یا ایمپلنت شده مناسب است. این محصول جهت حذف موثر پلاک‌های بین دندانی طراحی شده و همچنین زمانی که شکاف بین دندان‌ها زیاد است، برس بین‌دندانی برای حذف پلاک‌ها بسیار موثر عمل می‌کند.

از ویژگی این گونه مسواک ایجاد امکان دسترسی به تمامی نقاط دندان بدون وارد کردن آسیبی به لثه یا دندان است. مسواک بین دندانی شامل یک سری بسیار کوچک و باریک در قسمت برس یا فرچه مسواک است که تعدادی الیاف ریز و نرم با تراکم متوسط را شامل می‌شود. مسواک‌های ساده تنها سطوح جلو و عقب دندان‌ها را تمیز می‌کنند و عملا فضای بین دندان‌ها تا حد زیادی دور از دسترس برس مسواک مانده و می تواند دندان را در معرض پوسیدگی قرار دهد. با استفاده از یک مسواک بین دندانی می‌توان به خوبی این فضای بین دندانی را تمیز و از بروز بیماری های لثه جلوگیری کرد.

از مسواک های بین دندانی برای تمیز کردن فاصله بین دندان‌ها در دندان‌های ارتودنسی شده نیز استفاده می‌شود. این مسواک، اطراف براکت‌ها، نواحی زیر سیم‌های قوس‌دار ارتودنسی، مابین پیچ‌های ایمپلنت و زیر پروتز و فاصله بین دندان‌های ارتودنسی شده را به خوبی از تمام مواد اضافی که ممکن است لای آن گیر کرده باشند تمیز می‌کند. مسواک بین دندانی به عنوان یک مکمل در کنار مسواک، باعث پاک کردن بیشتر جرم دندان‌ها می‌شود. در واقع، استفاده از مسواک‎های بین دندانی در کاهش میزان جرم و خونریزی تاثیر زیادی دارد.

مثال‌هایی از مسواک های بین دندانی در سایت داروخانه دکتر دانیالی:

براش بین دندانی تریزا

مسواک بین دندانی دسته دار Angle ته‌په

خلال بین دندانی جی یو ام مدل Advanced

مسواک ایمپلنت تریزا مدل پرسیژن اند ایمپلنت کلین

مسواک هایدنت کد 939 تمیزکننده بین دندانی با برس نرم

مسواک ارتودنسی

افرادی که دندان‌های خود را ارتودنسی می‌کنند بعد از غذا خوردن، دغدغه تمیز شدن دندان‌های خود را دارند چراکه به علت داشتن شرایط خاص، ممکن است مواد غذایی در لابه لای دندان‌ها جمع شوند و دندانها بیشتر در معرض پوسیدگی قرار بگیرند. از طرفی چون مسواک زدن برای این دسته از افراد دشوار است، بهتر است برای این منظور از مسواک مخصوص استفاده کنند تا مطمئن شوند که تمامی زوایای دندان به خوبی تمیز می شود. مسواک ارتودنسی، مخصوص دندان‌های ارتودنسی است که با طراحی برس مناسب در بین سیم‌ها نفوذ کرده و نظافت کامل دندان‌ها را بدون کوچکترین آسیب به همراه دارد.

مثال‌هایی از مسواک ارتودنسی در سایت داروخانه دکتر دانیالی:

مسواک ارتودنسی Ortho Xtreme پیرروت

مسواک ارتودنسی پیرروت مدل Precision

مسواک ارتودنسی تریزا مدل Bracket Clean

مسواک ارتودنسی کانفیدنت

مسواک ایمپلنت و ارتودنسی تپه

مسواک مناسب برای کامپوزیت

مسواک نرم بهترین انتخاب برای استفاده افرادیست که دندان هایشان را کامپوزیت کرده اند. مسواک مورد استفاده این افراد نباید قدرت سایندگی بالایی داشته باشد؛ بنابراین مسواک های برقی با فرچه نرم نیز یکی از گزینه های عالی دیگر برای مصرف دندان های کامپوزیت دار است.

مسواک کودک

در انتخاب مسواک مناسب کودک باید از نظر اندازه، شکل، ضخامت و سفتی مسواک دقت کرد. باید مسواکی را برای او انتخاب کرد که مخصوص سن، اندازه دهان و سطح دندان‌های شیری کودکان باشد تا آسیبی به لثه ها و دندان های کودک وارد نکند. با رویش اولین دندان های شیری، والدین می توانند از مسواک های انگشتی مخصوص موجود در داروخانه ها به جای گاز استریل نمناک استفاده کنند. با افزایش تعداد دندان های شیری، مسواک های متناسب با سن کودک که دارای سایز کوچک و پرزهای نرم هستند، جایگزین مسواک های انگشتی می شوند. برس مسواک کودکان باید خیلی نرم باشد تا حساسیت‌های دندانی و لثه ای (ساییدگی و یا تحلیل لثه) ایجاد نکند. سایز مسواک باید متناسب با سن کودک و اندازه دهان او باشد. مسواک کودکان را هر 2 الی 3 ماهی یک‌بار باید تعویض نمود.

مثال‌هایی از مسواک کودک در سایت داروخانه دکتر دانیالی:

مسواک کودک 3 تا 6 سال جی یو ام

مسواک کودک 379 بی بی لند مناسب 3 تا 5 سال

مسواک کودک 4+ ریجوی با برس نرم 

مسواک کودک تریزا 6 سال به بالا

مسواک کودک هایدنت ۷ تا ۱۰ ساله

نحوه صحیح مسواک زدن

نحوه صحیح مسواک زدن مسئله ای مهم در رفع پلاک‌ها و حفظ مینای دندان است. شیوه صحیح مسواک زدن شامل مراحل زیر است:

ابتدا کمی مسواک را با آب خیس نموده تا پرزهای آن نرم تر شود و سپس به اندازه یک نخود خمیر دندان روی مسواک خود قرار دهید.

مسواک را با زاویه 45 درجه در بالاترین قسمت دندان (مرز دندان و لثه) قرار دهید و با ملایمت آن را مانند یک جارو از بالا به سمت پایین (لبه دندان) بکشید.

می توانید از حرکات چرخشی ملایم نیز برای تمیز کردن دندانتان استفاده کنید.

مسواک زدن را با ترتیب خاصی انجام دهید تا هیچ دندانی فراموش نشود و همه دندان ها به خوبی پاک شوند.

مسواک زدن را از سطح بیرونی دندان‌ها شروع کنید، سپس قسمت داخلی دندان و در نهایت قسمتی از آن که برای جویدن استفاده می شود را به خوبی تمیز کنید.

در شستشوی دندان‌ها دقت کافی داشته باشید که همه سطوح دندان به خوبی تمیز شوند.

زبان خود را هم در کنار دندانها به خوبی بشویید. در واقع، هدف از بهداشت دهان و دندان فقط تمیز کردن دندان ها نیست و ذرات و باکتری های چسبیده به زبان هم لازم است به خوبی پاکسازی گردند.

خمیر دندان و بزاق دهان را بیرون بریزید و بعد از چند ثانیه دهان را با آب سرد آبکشی نمایید.

آیا مسواک زدن زیاد خوب است؟

همانطور که مسواک نزدن باع ایجاد مشکلات متعددی می شود، مسواک زدن بیش از حد نیز می تواند به مینای دندان و حتی لثه ها آسیب برساند. استفاده از مسواک سخت یا هارد، دفعات بالای مسواک زدن، فشار زیاد و زمان طولانی مسواک زدن، همگی در آسیب به مینای دندان و خرابی دندان ها نقش دارند.