فولیک اسید چیست و کاربرد آن در بدن چگونه است؟

در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت دکتر دانیالی می پردازیم به :

اسید فولیک یک ویتامین محلول در آب است. فولیک اسید در واقع نسخه ی مصنوعی از فولات( یکی از ویتامین های گروه  B ) است.

از آنجایی که بدن نمی تواند فولات را بسازد، باید آن را از رژیم غذایی خود دریافت کنید.

برخی از غذاها به طور طبیعی حاوی فولات هستند.همچنین فولیک اسید گاهی به بعضی از مواد غذایی اضافه میشود. همچنین شما می توانید اسید فولیک را از مکمل های غذایی دریافت کنید.

تفاوت فولات و فولیک اسید چیست؟

اگرچه اصطلاحات “فولات” و “اسید فولیک” اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما در واقع اشکال مختلف یک ویتامین هستند: ویتامین B9.

اسید فولیک ساختار متفاوتی نسبت به فولات دارد و اثرات آن در بدن نیز نسبت به فولات کمی متفاوت است. “فولات” نامی عمومی است که شامل تمام اشکال ویتامین B9، از جمله اسید فولیک و 5-MTHF است.

فولات را در بعضی از غذاهای گیاهی و حیوانی یافت میشود مثل :

• اسفناج
• کلم پیچ
• کلم بروکلی
• آووکادو
• میوه های خانواده مرکبات
• تخم مرغ
• جگر گاو

همچنین اسید فولیک به مواد غذایی  مانند آرد، غلات صبحانه و نان اضافه می شود.به علاوه در مکمل های غذایی مانند مولتی ویتامین ها، ویتامین B9 وجود دارد

بدن برای چه کاری از فولات استفاده می کند؟

بدن شما از فولات برای موارد زیر استفاده میکند :

• ساخت و ترمیم DNA
• به رشد، تقسیم و عملکرد صحیح سلول ها کمک می کند
• پروتئین های خاصی تولید کند
• کمک به بلوغ گلبول های قرمز

کمبود فولات می تواند منجر به بسیاری از مشکلات سلامتی شود، از جمله:

• کم خونی
• افزایش خطر بیماری قلبی و برخی سرطان ها
• مشکلات رشد در نوزادان( در صورتی که افراد باردار فولات کافی دریافت نکنند)

بسیاری از کشورها، از جمله ایالات متحده آمریکا قوانینی وضع کرده اند که براساس آن برخی از غلات باید با اسید فولیک غنی شوند. غنی سازی به وسیله ی اسید فولیک به جلوگیری از نقص لوله عصبی در نوزادان کمک می کند.

سطوح مصرف توصیه شده روزانه فولیک اسید چیست؟

مقدار توصیه شده در رژیم غذایی (RDA) برای فولات به وسیله ی واحد معادل فولات رژیمی (DFEs) بیان میشود. این واحد اندازه گیری تفاوت در نحوه جذب فولات و اسید فولیک از غذاها و مکمل ها توسط بدن ما را لحاظ میکند.

بدن انسان تقریباً نیمی از فولات طبیعی و همچنین اسید فولیک را از مکمل ها جذب می کند.

بزرگسالان روزانه به حدود 400 میکروگرم DFE فولات نیاز دارند. در دوران بارداری و شیردهی، نیاز به فولات می تواند افزایش یابد. RDA در دوران بارداری 600 میکروگرم DFE است

بدن انسان حدود 15 تا 30 میلی گرم فولات ذخیره می کندکه بیشتر این میزان در کبد و بقیه در خون و بافت ها وجود دارد.

RDA فولات برای نوزادان، کودکان و نوجوانان:

• تولد تا 6 ماهگی: 65 میکروگرم DFE
• سنین 7 تا 12 ماه: 80 میکروگرم DFE
• سنین 1 تا 3: 150 میکروگرم DFE
• سنین 4 تا 8: 200 میکروگرم DFE
• سنین 9 تا 13: 300 میکروگرم DFE
• سنین 14 تا 18: 400 میکروگرم DFE

مزایا ی فولات چیست؟

هر دو شکل فولات و اسید فولیک در مکمل ها استفاده می شوند. اگرچه این دو ماده مغذی بیماری ها و شرایط مشابهی را درمان می کنند، اما به طور متفاوتی در بدن متابولیزه می شوند.

در اینجا به برخی از کاربردها و فواید مکمل های اسید فولیک اشاره می کنیم.

درمان کمبود فولات

کمبود فولات ممکن است به دلایل زیادی رخ دهد. برخی از علل احتمالی کمبود فولات عبارتند از

کمبود فولات در رژیم غذایی شما:

بیماری ها یا جراحی هایی که بر نحوه جذب فولات بدن شما تأثیر می گذارد، از جمله بیماری سلیاک، سندرم روده کوتاه و جراحی بای پس معده

اگر معده اسید تولید نکند (آکلرهیدریا) یا اسید معده بسیار کم باشد (هیپوکلرهیدریا)

مصرف داروهایی که بر جذب فولات تأثیر می گذارند، از جمله متوترکسات و سولفاسالازین

مصرف زیاد الکل

بارداری

کم خونی همولیتیک

دیالیز

کمبود فولات می تواند عوارضی مانند کم خونی، مشکلات رشد جنین، اختلالات ذهنی، اختلال در عملکرد ایمنی و افسردگی ایجاد کند. مصرف مکمل های حاوی اسید فولیک یا فولات می تواند سطح این مواد در بدن شما را بالا ببرد و از این عوارض جلوگیری کند

جلوگیری از نقایص مادرزادی و عوارض بارداری

مکمل های اسید فولیک می توانند به جلوگیری از انواع نقص های لوله عصبی، از جمله اسپینا بیفیدا و آنسفالی کمک کنند. دریافت اسید فولیک کافی در دوران بارداری احتمال تولد نوزاد با این نقص ها را کاهش میدهد

مکمل های اسید فولیک نه تنها به جلوگیری از مشکلات رشد جنین کمک می کنند، بلکه به کاهش خطر عوارض بارداری مانند پره اکلامپسی نیز کمک می کند

حفظ سلامت مغز

سطوح پایین فولات خون با عملکرد ضعیف ذهنی و افزایش خطر آلزایمر مرتبط است. مصرف کافی از ویتامین فولات ممکن است به محافظت در برابر بیماری آلزایمر کمک کند .

در یک مطالعه در سال 2019 بر روی 180 بزرگسال مبتلا به اختلال شناختی خفیف، مصرف روزانه 400 میکروگرم مکمل اسید فولیک به مدت 2 سال باعث بهبود عملکرد مغز و کاهش سطح پروتئین‌های خونی مرتبط با بیماری آلزایمر شد

مطالعه دیگری روی 121 فرد مبتلا به بیماری آلزایمر تازه تشخیص داده شده که تحت درمان با داروی دونپزیل (آریسپت) بودند، انجام شد.

کسانی که روزانه 1250 میکروگرم اسید فولیک را به مدت 6 ماه مصرف کردند، نسبت به کسانی که Aricept را به تنهایی مصرف کردند، و التهاب کمتر و توانایی تفکر بیشتری داشتند

کمک به سلامت روان

فولات در تولید انتقال دهنده های عصبی در مغز  نقش دارد. مصرف کم فولات با افسردگی، اسکیزوفرنی و سایر بیماری های سلامت روان مرتبط است.

به عنوان مثال، افراد مبتلا به افسردگی ممکن است سطح فولات خون کمتری نسبت به افراد بدون افسردگی داشته باشند .

یک مطالعه در سال 2022 نشان داده است که مکمل های اسید فولیک و فولات ممکن است به کاهش علائم بیماری های روانی مانند افسردگی پس از زایمان، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی کمک کنند

مصرف مکمل های فولات در کنار داروهای ضد افسردگی ، علائم افسردگی را بیشتر از مصرف داروهای ضد افسردگی به تنهایی کاهش میدهد.

بررسی هفت مطالعه نشان داده است که درمان با مکمل های فولات به همراه داروهای آنتی سایکوتیک ممکن است علائم را در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر از داروهای ضد روان پریشی به تنهایی بهبود ببخشد..

با این حال، برای تایید این یافته ها، به مطالعات بزرگتر و قوی تری نیاز است.

کاهش خطر بیماری قلبی

مکمل های حاوی فولات، از جمله اسید فولیک، ممکن است به بهبود سلامت قلب و کاهش خطر بیماری قلبی کمک کنند.

تصور می شود که سطوح بالای آمینو اسید هموسیستئین خطر بیماری قلبی را افزایش می دهد. از آنجایی که فولات به تجزیه هموسیستئین کمک می کند،در نتیجه فولات پایین می تواند منجر به سطوح بالای هموسیستئین شود که به عنوان هیپرهموسیستئینمی نیز شناخته می شود.

مکمل های اسید فولیک می توانند به کاهش سطح هموسیستئین کمک کنند و خطر بیماری قلبی را کاهش دهند.

به عنوان مثال،مطالعه ی مروری که شامل روی 30 مطالعه با بیش از 80000 شرکت‌کننده صورت گرفته است، نشان داد که مکمل اسید فولیک منجر به کاهش 4 درصدی در خطر کلی بیماری های قلبی و کاهش 10 درصدی در خطر سکته می‌شود.

علاوه بر این، استفاده از مکمل های اسید فولیک همراه با داروهای ضد فشار خون ممکن است فشار خون بالا را به طور قابل توجهی بیشتر از داروهای ضد فشار خون به تنهایی کاهش دهد. مکمل های اسید فولیک همچنین ممکن است عملکرد رگ های خونی را در افراد مبتلا به بیماری قلبی بهبود  ببخشد

سایر مزایای فولات

مکمل‌های اسید فولیک ممکن است به حفظ سلامتی در موارد زیر  نیز کمک کند:

دیابت. مکمل های فولات به بهبود تنظیم قند خون و کاهش مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به دیابت کمک میکنند. از آنجایی که داروی متفورمین می تواند سطح فولات بدن را کاهش دهد، ممکن است نیاز داشته باشید که مکمل های فولیک اسید استفاده کنید.

مسائل باروری فولات می تواند کیفیت تخمک را بهبود ببخشد و به رشد و جایگزینی تخمک در رحم کمک کند. مصرف فولات ممکن است شانس باردار شدن و به دنیا آوردن نوزاد را افزایش دهد. افرادی که از فناوری کمک باروری برای باردار شدن استفاده می کنند، در صورت مصرف بیشتر فولات ، احتمال بارداری بیشتری دارند

التهاب. التهاب در بسیاری از بیماری ها نقش دارد. نشان داده شده است که مکمل‌های اسید فولیک و فولات نشانگرهای التهاب مانند پروتئین واکنش‌گر C را کاهش می‌دهند.

بیماری کلیوی. کلیه ها مواد زائد را از خون فیلتر می کنند، اما وقتی کلیه ها آسیب ببینند، هموسیستئین ایجاد میشود. حدود 85 درصد از افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی،مقدار زیادی هموسیستئین در خون خود دارند. مکمل های اسید فولیک ممکن است به کاهش سطح هموسیستئین و کاهش خطر بیماری قلبی در افراد مبتلا به بیماری کلیوی کمک کند .

این موارد ذکر شده بخش کوچکی از مزایای احتمالی فولات را بررسی کرده است .

اسید فولیک برای بارداری (فولیک اسید چیست)

فولات نقشی اساسی در رشد کودک دارد.

فولات در تقسیم سلولی و رشد بافت جنین نقش دارد و همچنین به رشد مغز و ستون فقرات کودک که لوله عصبی نامیده می شود کمک می کند. مصرف اسید فولیک هم قبل و هم در طول بارداری می تواند به جلوگیری از بی نظمی های لوله عصبی مانند آنسفالی و اسپینا بیفیدا کمک کند .

کارگروه خدمات پیشگیرانه ی ایالات متحده، توصیه می کند که هر کسی که در تلاش برای باردار شدن است، حداقل یک ماه قبل از باردار شدن ، مصرف مکمل اسید فولیک به میزان روزانه حاوی 400 تا 800 میکروگرم را آغاز کند.

با این حال، توصیه رایج برای افرادی را که میخواهند باردار شوند و یا در سنین باروری و انجام فعالیت‌های جنسی هستند که می‌تواند منجر به بارداری شود  این است که حتما مکمل اسید فولیک مصرف کنند، زیرا بسیاری از بارداری‌ها ممکن است برنامه‌ریزی نشده باشند

از دهه 1990، آرد و بسیاری از غذاهای دیگر با اسید فولیک غنی شده اند. مصرف غذاهای غنی شده و مکمل های اسید فولیک قبل و در طول بارداری می تواند به کاهش خطر نقص لوله عصبی کمک کند

علاوه بر پیشگیری از مشکلات رشد جنین، مصرف مکمل‌های اسید فولیک در دوران بارداری ممکن است عملکرد ذهنی کودک را بهبود بخشد و احتمال ابتلای کودک به اختلال اوتیسم (ASD) را کاهش دهد.

با این حال دقت کنید که مصرف بیش از حد اسید فولیک ممکن است تأثیر منفی بر رشد مغز کودک داشته باشد و شانس ابتلای کودک به اوتیسم را افزایش دهد

فولات همچنین برای سلامتی خود فرد باردار مهم نیز است. نشان داده شده است که مکمل اسید فولیک خطر عوارض مرتبط با بارداری از جمله پره اکلامپسی را کاهش می دهد. سطوح مناسب فولات در یک فرد باردار خطر زایمان زودرس را کاهش میدهد.

پس فولات هم برای سلامتی افراد باردار و هم برای نوزادان آنها مهم است و دریافت کافی از این ماده مغذی تنها از طریق رژیم غذایی همیشه امکان پذیر نیست.

تغییرات ژنی که بر سطح فولات تأثیر می گذارند

هنگامی که اسید فولیک مصرف می کنید، کبد شما باید آن را به شکل فعال 5-متیل تتراهیدروفولات (5-MTHF) تبدیل کند.

اگر کبد شما به اندازه کافی این تبدیل را انجام ندهد، اسید فولیک در خون شما انباشته میشود. خوردن غذاهای حاوی 5-MTHF به جای اسید فولیک می تواند از این اتفاق جلوگیری کند

غذاهایی که حاوی 5-MTHF هستند عبارتند از

سبزیجات

لوبیا و عدس

مارچوبه

آووکادو

برخی تغییرات ژنی بر نحوه استفاده بدن از فولات تأثیر می گذارد. متیلن تتراهیدروفولات ردوکتاز (MTHFR) آنزیمی است که هموسیستئین را تجزیه می کند. جهش در کد MTHFR می تواند با تغییر سطح فولات در بدن شما بر سلامت شما نیز تأثیر بگذارد

یکی از رایج ترین جهش های MTHFR  ، C677T است. افراد مبتلا به این نوع از جهش، فعالیت کمتری از این آنزیم. در نتیجه ممکن است سطوح بالایی از هموسیستئین داشته باشند که خود می تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.

در یک فرد باردار، این نوع جهش می‌تواند احتمال نقص های لوله عصبی را در جنین در حال رشد افزایش دهد

داشتن یک جهش MTHFR به تنهایی به این معنی نیست که شما در معرض مشکلات سلامتی هستید یا نیاز به درمان دارید. اما اگر سطح هموسیستئین شما بالا باشد، ممکن است متخصص به شما استفاده از مکمل های  5-MTHF را پیشنهاد کند.

عوارض جانبی و اقدامات احتیاطی فولیک اسید چیست؟

خوردن غذاهای غنی از فولات و مصرف اشکال طبیعی فولات مانند 5-MTHF به طور کلی بی خطر در نظر گرفته می شود. اما مصرف دوزهای بالای اسید فولیک از طریق مکمل ها به طور بالقوه ممکن است منجر به تجمع اسید فولیک متابولیزه نشده در خون شما شود.

«متابولیسم نشده» به این معنی است که بدن شما اسید فولیک را تجزیه نکرده یا آن را به اشکال دیگر فولات تبدیل نکرده است.

اوتیسم (فولیک اسید چیست)

همانطور که اشاره شد مصرف اسید فولیک در دوران بارداری به جلوگیری از بی نظمی لوله عصبی کمک می کند. اما وجود سطوح بالای اسید فولیک متابولیزه نشده در خون ممکن است احتمال ابتلای کودک شما به اوتیسم را افزایش دهد.

افرادی که روزانه کمتر از 400 میکروگرم اسید فولیک به صورت مکمل مصرف می کنند، بعید است که سطوح بالایی از اسید فولیک متابولیزه نشده در خون خود داشته باشند.

سطوح بالای اسید فولیک متابولیزه نشده در دوران بارداری ممکن است بر رشد ذهنی کودکان تأثیر بگذارد.

در مطالعه ای بر روی 1682 جفت مادر و کودک نشان داد، کودکانی که مادرانشان در طول بارداری بیش از 1000 میکروگرم اسید فولیک در روز به صورت مکمل دریافت می کردند، در آزمون توانایی های ذهنی نمره کمتری نسبت به کودکانی که مادرانشان 400 تا 999 میکروگرم در روز فولیک اسید مصرف می کردند، کسب کردند

اگرچه این مطالعات نشان می دهد که ممکن است خطراتی برای مصرف دوزهای بالای اسید فولیک در دوران بارداری وجود داشته باشد، تحقیقات بیشتری برای تایید این یافته ها مورد نیاز است.

خطرات احتمالی مصرف زیاد اسید فولیک چیست؟

مصرف دوزهای بالای اسید فولیک ممکن است با مشکلات سلامتی زیر در ارتباط باشد.

سرطان

اسید فولیک خطر ابتلا به سرطان‌هایی را که بر سر و گردن، پانکراس، مری و مثانه تأثیر می‌گذارند، کاهش میدهد. اما ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.

تاکنون، تحقیقات در مورد این موضوع نتایج قطعی ارائه نکرده است و مطالعات بیشتری مورد نیاز است.

اما تحقیقات نشان می دهد که فولات ممکن است برخی از انواع سرطان را در مراحل اولیه آن سرکوب کند، در حالی که برعکس، دوزهای بالای اسید فولیک که پس از رشد سلول های پیش سرطانی مصرف می شوند، ممکن است باعث رشد و پیشرفت سرطان شود

اختلال در عملکرد ایمنی

مکمل های اسید فولیک با دوز بالا ممکن است با کاهش فعالیت انواع سلول های ایمنی محافظ مانند سلول های کشنده طبیعی (NK) سیستم ایمنی را سرکوب کنند. اینکه آیا این تغییرات ایمنی می تواند افراد را در معرض افزایش خطر عفونت قرار دهد، هنوز ناشناخته است

نحوه مصرف فولیک اسید چیست؟

فولات و اسید فولیک به اشکال مختلفی یافت می شوند. این ویتامین ها به مکمل های گوناگون از جمله مولتی ویتامین ها و ویتامین های B کمپلکس اضافه می شوند.

UL

UL فقط برای فولات حاصل از غذاهای غنی شده و مکمل های غذایی مشخص شده است.

شما می توانید تمام اشکال اسید فولیک را با یا بدون غذا مصرف کنید.

قبل از مصرف اسید فولیک:

اگر کمبودفولات  دارید یا باردار هستید یا به باردار شدن فکر می کنید، ممکن است پزشک یا داروساز، مصرف فولیک اسید را به شما پیشنهاد دهند.

. اسید فولیک ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. پس حتما داروهایی که مصرف میکنید را با پزشک یا داروسازتان در میان بگذارید.

نگهداری و جابجایی فولیک اسید

مکمل های اسید فولیک را در جای خشک و خنک نگهداری کنید. مکمل ها را از مناطق مرطوب مانند حمام دور نگه دارید.

مصرف بیش از حد فولیک اسید :

هیچ محدودیت بالایی برای فولات در غذاها وجود ندارد. از آنجایی که فولات محلول در آب است، بدن شما هر مقدار اضافی را که مصرف می کنید حذف می کند. با این حال، ممکن است عوارض جانبی خاصی در صورت مصرف مکمل های اسید فولیک در مقادیر بیشتر از UL) ایجاد شود.

اگر کمبود فولات دارید، پزشک یا داروساز ممکن است دوزهای بالاتر از UL را به شما توصیه کنند.

تداخلات فولیک اسید چیست؟

مکمل‌های اسید فولیک ممکن است با برخی از داروهایی ، تداخل داشته باشند، از جمله

–متوترکسات که برای درمان برخی سرطان ها و بیماری های خودایمنی استفاده می شود

–داروهای صرع مانند فنی توئین (دیلانتین)، کاربامازپین (کارباترول، تگرتول،) و والپروات (دپاکین)

–سولفاسالازین که برای درمان کولیت اولسراتیو استفاده می شود

اگر یکی از این داروها را مصرف می کنید، قبل از مصرف مکمل های اسید فولیک با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

مکمل های فولات به ویژه برای افراد زیر توصیه میشوند:

افرادی که باردار یا در سنین باروری هستند

شرایطی دارند که بر جذب فولات تأثیر می گذارد، مانند بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده

جهش های ژنی دارند که بر نحوه تجزیه و استفاده از فولات بدن آنها تأثیر می گذارد

مسن تر هستند

به دلیل رژیم غذایی خود در معرض خطر بیشتری برای کمبود فولات هستند

اختلال مصرف الکل دارند

از دادن مکمل های فولات به نوزادان زیر یک سال خودداری کنید، مگر اینکه متخصص کودکان آن را توصیه کند. شیر مادر، شیر خشک و غذا باید تنها منابع فولات در رژیم غذایی نوزاد باشند

جایگزینها برای فولیک اسید چیست؟

انواع مختلفی از فولات وجود دارد. اسید فولینیک، اسید فولیک و 5-متیل تتراهیدروفولات  به طور گسترده در مکمل های غذایی استفاده می شوند

اسید فولینیک (لوکوورین )شکل طبیعی فولات است که در غذاها یافت می شود. این دارو برای جلوگیری از عوارض جانبی سمی داروی متوترکسات، که درمانی برای برخی از انواع سرطان است، استفاده می شوداسید فولینیک در افزایش سطح فولات خون موثرتر از اسید فولیک است.

برخی از مطالعات نشان داده اند که 5-MTHF بهتر از سایر اشکال فولات مصنوعی جذب می شود. به علاوه، احتمال تداخل آن با داروهای دیگر کمتر است. این موضوع نشان می دهد که مصرف مکمل های 5-MTHF  از این جهات بهتر از اسید فولیک است اما مطالعات برتری دیگری از این نوع از فولات بر اسید فولیک را نشان نداده اند.

منبع: www.healthline.com