خواص گیاه خار مریم (Milk Thistle)

در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت دکتر دانیالی می پردازیم به:

خار مریم یا Silybum marianum یک داروی گیاهی بسیار کارآمد است. این گیاه خاردار از خانواده‌ی کاسنی‌ها، دارای گل‌های بنفش و رگبرگ‌های سفید رنگ است که در افسانه های سنتی می‌گویند که در اثر افتادن قطره‌ای از شیر مریم باکره روی برگ‌های آن ایجاد شده است. در طب سنتی از میوه‌های این گیاه استفاده میشود. مواد فعال موجود در میوه‌ی خار مریم گروهی از ترکیبات فلاونولیگنان‌ها هستند که در مجموع به عنوان سیلیمارین شناخته می شوند.

داروی گیاهی حاصل از خار مریم به عصاره‌ی خارشیر معروف شده است. عصاره‌ی تغلیظ شده‌ی خار مریم دارای مقادیر زیادی سیلیمارین (بین 65 تا 80 درصد) است. سیلیمارین استخراج شده از خار مریم دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد ویروسی و ضد التهابی است.

در واقع، در طب سنتی اروپا برای درمان اختلالات کبد و کیسه صفرا، افزایش تولید شیر مادر، پیشگیری و درمان سرطان، مشکلات پوستی و حتی محافظت از کبد در برابر نیش مار، الکل و سایر سموم محیطی استفاده می‌شده است. طب نوین به این گیاه توجه بسیار خاصی دارد که در این مقاله میخواهیم ، نگاهی به این موارد داشته باشیم. جالب است بدانید که این گیاه بومی کشور ایران است و در اکثر مناطق شمالی، مرکزی و جنوبی رویش دارد.

خواص گیاه خار مریم: 1. خار مریم از کبد شما محافظت می کند

احتمالا شما بیشتر، نام خارمریم را روی مکمل های محافظ کننده‌ی کبد دیده اید. این مکمل ها به طور منظم به عنوان یک درمان مکمل برای افرادی که به دلیل شرایطی مانند بیماری کبد الکلی، بیماری کبد چرب غیرالکلی، هپاتیت و حتی سرطان کبد، دچار آسیب کبدی شده اند، استفاده می شود. همچنین سیلیمارین برای محافظت از کبد در برابر سمومی مانند آماتوکسین (که توسط قارچ کلاهک مرگ تولید می شود و در صورت مصرف کشنده است ) استفاده می شود.

مطالعات بهبود عملکرد کبد را در افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی که مکمل های خار مریم مصرف کرده‌اند نشان می‌دهد.ثابت شده است که این مکمل می‌تواند به کاهش التهاب کبد و آسیب کبدی کمک کند. تصور می‌شود که خار مریم باعث کاهش آسیب کبدی ناشی از رادیکال‌های آزاد می‌شود که زمانی که کبد شما مواد سمی را متابولیزه می‌کند، به صورت جانبی تولید میشوند.

یک مطالعه ی دیگر نشان داده است که مکمل های خارمریم کمی طول عمر افراد مبتلا به سیروز کبدی به دنبال بیماری کبد الکلی را افزایش میدهد. مطالعات بیشتری برای تعیین دوز و طول درمان استفاده از خار مریم برای شرایط خاص کبد مورد نیاز است

 اگرچه عصاره خار مریم معمولاً به عنوان یک درمان مکمل برای افراد مبتلا به بیماری های کبدی استفاده می شود، در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که خارمریم بتواند از ابتلا به این بیماری ها جلوگیری و پیشگیری کند، به خصوص اگر شما سبک زندگی ناسالمی دارید.

خواص گیاه خار مریم: 2. خار مریم ممکن است به جلوگیری از کاهش عملکرد مغز با افزایش سن کمک کند

خار مریم بیش از دو هزار سال است که به عنوان یک درمان سنتی برای بیماری های عصبی مانند آلزایمر و بیماری پارکینسون استفاده می شود. با توجه به خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی، این گیاه احتمالاً محافظت کننده ی عصبی است و می تواند به جلوگیری از کاهش عملکرد مغزی که با افزایش سن به وجود می آید کمک کند.

در مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی، ثابت شده است که سیلیمارین از آسیب اکسیداتیو به سلول های مغز جلوگیری می کند، که این موضوع می تواند به جلوگیری از زوال ذهنی کمک کند. این مطالعات همچنین نشان داده اند که خار مریم تعداد پلاک های آمیلوئیدی در مغز حیوانات مبتلا به بیماری آلزایمر را کاهش میدهد.

پلاک های آمیلوئید خوشه های چسبنده ای از پروتئین های آمیلوئیدی هستند که با افزایش سن بین سلول های عصبی ایجاد شوند.این پلاک ها به تعداد بسیار بالایی در مغز افراد مبتلا به بیماری آلزایمر دیده می شوند، در نتیجه شیرخار به طور بالقوه می تواند برای کمک به درمان این وضعیت استفاده شود.

با این حال، در حال حاضر هیچ مطالعه انسانی برای بررسی خواص گیاه خار مریم و اثرات آن در افراد مبتلا به آلزایمر یا سایر بیماری های عصبی مانند زوال عقل و پارکینسون وجود ندارد.علاوه بر این، هنوز مشخص نیست که آیا خار مریم به اندازه کافی جذب می شود که تا بتواند به مقادیر کافی از سد خونی مغزی عبور کند؟در نتیجه دوز های اثرگذار روی بیماری های عصبی هنوز مشخص نشده است.

خواص گیاه خار مریم: 3. خار مریم می تواند از استخوان های شما محافظت کند

پوکی استخوان بیماری ای است که در اثر تحلیل پیشرونده ی استخوان ایجاد می شود. پوکی استخوان معمولا به آهستگی پیشرفت میکند و باعث ایجاد استخوان‌های ضعیف و شکننده می‌شود که حتی پس از ضربه های جزئی به راحتی می‌شکنند. در آزمایشات آزمایشگاهی و مطالعات حیوانی نشان داده شده است که خارمریم، باعث افزایش جذب مواد معدنی توسط استخوان میشود. در نتیجه، محققان پیشنهاد می کنند که مصرف خارمریم در دوران پس از یائسگی برای محافظت استخوان ها بسیار مفید است.

خواص گیاه خار مریم: 4. خار مریم ممکن است در درمان سرطان سودمند باشد

بعضی از مطالعات پیشنهاد کرده اند که اثرات آنتی اکسیدانی سیلیمارین ممکن است اثرات ضد سرطانی نیز داشته باشد، که این موضوع می تواند برای افرادی که درمان سرطان را دریافت می کنند مفید باشد

برخی از مطالعات حیوانی نیز نشان داده‌اند که خار مریم می‌تواند برای کاهش عوارض جانبی درمان‌های سرطان مفید باشد همچنین خارشیر ممکن است باعث شود شیمی درمانی به طور موثرتری در برابر برخی سرطان ها عمل کند و در برخی شرایط حتی سلول های سرطانی را از بین ببرد. با این حال، مطالعات روی انسان بسیار محدود است و هنوز اثر بالینی معنی‌داری را در افراد نشان نداده است. این موضوع ممکن است به این دلیل باشد که افراد قادر به جذب  مقدار کافی سیلیمارین برای دریافت این  اثر دارویی نیستند.

خواص گیاه خار مریم: 5. می تواند تولید شیر مادر را افزایش دهد

یکی از اثرات گزارش شده خارشیر این است که می تواند تولید شیر مادر را در مادران شیرده افزایش دهد. این موضوع احتمالا با بالابردن سطح هورمون تولید کننده شیر (پرولاکتین) اتفاق میافتد. داده‌ها بسیار محدود است، اما یک مطالعه تصادفی‌و کنترل‌شده نشان داد که مادرانی که 420 میلی‌گرم سیلی‌مارین به مدت 63 روز مصرف می‌کردند، 64 درصد بیشتر از آنهایی که دارونما مصرف می‌کردند،شیر تولید کردند. با این حال،در حال حاضر این مقاله تنها مطالعه ی  بالینی موجود است. تحقیقات بیشتری برای تایید این نتایج و ایمنی خارشیر برای مادران شیرده مورد نیاز است

خواص گیاه خار مریم: 6. می تواند به درمان آکنه کمک کند

آکنه یک بیماری التهابی و مزمن پوستی است. اگرچه آکنه خطرناک نیست ولی عموم مردم به دلیل تاثیراتی که آکنه روی زیبایی آنها دارد و همچنین دردهایی که گاهی ایجاد میکند، مایل به درمان سریع آن هستند. حدس زده میشود که فرآیندهای استرس اکسیداتیو در بدن در ایجاد آکنه نقش دارند. خار مریم به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی خود ممکن است مکمل مفیدی برای افراد مبتلا به آکنه باشد. یک مطالعه نشان داده است که افراد مبتلا به آکنه که 210 میلی گرم سیلیمارین در روز به مدت 8 هفته مصرف کردند،به میزان 53 درصد ضایعات آکنه ی آنها کاهش پیدا کرد.

خواص گیاه خار مریم: 7. خار مریم می تواند سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت را کاهش دهد

خار مریم ممکن است یک درمان مکمل مفید برای کمک به مدیریت بیماری دیابت نوع 2 باشد. تحقیقات نشان میدهد که سیلیمارین در خار مریم با کمک به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش قند خون و بازسازی سلول های بتاپانکراس، مانند برخی از داروهای دیابت عمل میکند. در واقع، یک مطالعه نشان داده است که افرادی که به طور معمول سیلیمارین مصرف می‌کنند، کاهش قابل‌توجهی در سطح قند خون ناشتا و HbA1c، نشان میدهند.

علاوه بر این، خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی خار مریم نیز ممکن است برای کاهش خطر ابتلا به عوارض دیابت مانند بیماری کلیوی مفید باشد

آیا خار مریم بی خطر است؟

خار مریم به طور کلی در صورت مصرف خوراکی ایمن در نظر گرفته می شود در واقع، در مطالعاتی که دوزهای بالا برای دوره های طولانی استفاده شد، تنها حدود 1 درصد از افراد عوارض جانبی را تجربه کردند عوارض جانبی خار مریم معمولاً اختلالات دستگاه گوارش مانند اسهال، حالت تهوع یا نفخ است.

به برخی افراد توصیه می شود در مصرف خارشیر احتیاط کنند:

زنان باردار: اطلاعاتی در مورد ایمنی خارمریم در زنان باردار وجود ندارد، بنابراین معمولاً به آنها توصیه می شود از مصرف این مکمل خودداری کنند.

کسانی که به گیاه حساسیت دارند: خار مریم ممکن است در افرادی که به خانواده گیاهان Asteraceae/Compositae حساسیت دارند، واکنش آلرژیک ایجاد کند.

افراد مبتلا به دیابت: اثرات کاهش دهنده ی قند خون خارمریم ممکن است افراد مبتلا به دیابت را در معرض خطر کاهش قند خون قرار دهد.

کسانی که بیماری خاصی دارند: خار مریم می تواند اثرات استروژنی داشته باشد، که ممکن است بیماریهای حساس به هورمون، از جمله برخی از انواع سرطان سینه را بدتر کند.

افراد زیر 12 سال

مدت زمان مصرف:

با توجه به مطالعات صورت گرفته بر روی اجزای تشکیل دهنده‌ی این فرمولاسیون، ایمن بودن استفاده روزانه از فرآورده‌های حاوی 420 میلی‌گرم تا 41 ماه تایید شده‌است.

مدت زمان دیدن تاثیرات:

با توجه به شدت بیماری یا دلیل تجویز، معمولا دو هفته پس از استفاده از مکمل های حاوی خارمریم اثرات بالینی آن مشاهده میشود اما برای بهبود نتایج آزمایشگاهی کبدی، 2 تا 3 ماه استفاده ی مداوم از آن نیاز است.

تداخل دارویی:

مصرف همزمان سیلیمارین با داروهایی که  CYP2C9 متابولیزه میشوند ،میتواند سبب افزایش غلظت این داروها در بدن شود . از جمله فنی تویین ، وارفارین، کارودیلول،بوسنتان ، سیرولیموس، سلکوکسیب

قبل از استفاده ی همزمان از مکمل های حاوی خارمریم با این داروها، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

منبع : www.healthline.com