کمبود ویتامین دی
کمبود ویتامین دی وضعیتی است که زمانی اتفاق میوفتد که بدن شما ویتامین D کافی را دریافت نمی کند یا نمیتواند پیش ساز آنرا در معرض نور خورشید پردازش کند. شما می توانید ویتامین D را از برخی غذاها و همچنین به صورت مکمل دریافت کنید. ویتامین D به بدن شما کمک می کند تا کلسیم را برای بازسازی و تقویت استخوان ها جذب کند. این ویتامین همچنین از سیستم ایمنی، سلامت ماهیچه ها و سیستم عصبی شما حمایت می کند.
حدود 1 میلیارد نفر در سراسر جهان و یک سوم بزرگسالان در ایالات متحده کمبود ویتامین D دارند. میزان کمبود ویتامین D در نوزادان به ویژه در کشورهای منطقه ی خاورمیانه بیشتر است. این بیماری با آزمایش خون قابل تشخیص است و اغلب قابل درمان و پیشگیری است.
نتایج پژوهش‌هایی که از که از سال های ابتدایی دهه ی80 در شهرهای پرجمعیت ایران شروع شده ،درباره ی کمبود شدید ویتامین D در جمعیت ایران هشدار میدهد.این نتایج نشان میدهد که کمبود ویتامین دی که نتایج آزمایشات آن را به عنوان یکی از موثرترین ویتامین‌ها در پیشگیری از پوکی استخوان در سنین بالا،بیماری های مرتبط با افسردگی،بیماری‌های گوارشی، بیماری ام اس (MS)، دیابت، چاقی و فشار خون میشناسند، اکنون در جمعیت بزرگسال و کودک کشور از 80 درصد هم فرا تر رفته است.
علل شایع کمبود ویتامین دی شامل دریافت نکردن ویتامین D کافی از رژیم غذایی، مکمل‌ها یا کم بودن قرار گیری در معرض نور خورشید است. کمبود ویتامین D همچنین میتواند ناشی از کاهش جذب این ویتامین در دستگاه گوارش باشد که میتواند به دلیل مصرف برخی داروها یا مشکلات کبد یا کلیه‌ها رخ دهد. گزینه های درمانی می تواند شامل تغییر داروها (در صورت تداخل در جذب ویتامین دی )، مصرف مکمل ها یا افزودن بیشتر غذاهای غنی از ویتامین D به رژیم غذایی شما باشد.
علائم کمبود ویتامین دی
علائم کمبود ویتامین D بسته به میزان کمبود شما می تواند متفاوت باشد. اکثر افراد مبتلا به کمبود ویتامین D بدون علامت هستند، به این معنی که علائمی را تجربه نمی کنند. با این حال، کمبود طولانی مدت ویتامین D می تواند باعث هیپوکلسمی و هیپرپاراتیروئیدیسم شود.
هیپوکلسمی زمانی است که سطح کلسیم در خون شما بسیار پایین است. این وضعیت اغلب بدون علامت است، اما میتواند به مشکلات سلامتی طولانی‌مدت مانند پوکی استخوان (تراکم کم استخوان ها) منجر شود ، و باعث می‌شود استخوان ها شکننده شوند و در معرض خطر شکستگی بیشتری قرار گیرند.
پرکاری پاراتیروئید زمانی است که یک یا چند غده که هورمون پاراتیروئید (PTH) را تولید میکنند به صورت بیش از حد نرمال فعالیت کنند. هیپرپاراتیروئیدیسم طولانی مدت نیز می تواند باعث هیپوکلسمی شود.
علائم کمبود ویتامین دی به صورت کلی شامل خستگی، انقباض عضلانی، ضعف و درد استخوان، مفاصل و عضله است.
چه عواملی باعث کمبود ویتامین دی می شود؟
کمبود ویتامین D زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما یا ویتامین D کافی دریافت نمی‌کند یا به دلیل داروهایی که در فرآیند جذب اختلال ایجاد میکنند، نمیتواند در سلول‌های شما جذب شود.
دو نوع رایج ویتامین D2 و D3 هستند
D2 از طریق منابع گیاهی و مخمری – به ویژه قارچ ها – بدست می آید.
D3 به طور کلی از محصولات حیوانی مانند شیر، ماهی و تخم مرغ بدست می آید. 80 تا 90 درصد ویتامین D3 در بدن شما در نهایت از نور خورشید بدست می آید. اشعه ماوراء بنفش خورشید با پروتئین موجود در پوست برای تولید ویتامین دی در تعامل است. البته قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون ضد آفتاب باید محدود شود تا از افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست جلوگیری شود.
عوامل خطرساز کمبود ویتامین دی
- پوست تیره‌تر یک عامل خطر در کمبود ویتامین D ناشی از نور خورشید است، زیرا رنگ‌های تیره‌تر پوست به دلیل داشتن رنگدانه های بیشتر ممکن است به اندازه رنگ‌های روشن‌تر ویتامین D را تولید نکنند.
- سن نیز یک عامل خطر است. هم نوزادان و هم افراد مسن در معرض خطر بیشتری برای دریافت نکردن ویتامین D کافی در رژیم غذایی خود هستند.
تشخیص
برای جذب ویتامین D، کبد آن را به 25 هیدروکسی ویتامین D یا 25(OH)D تبدیل می کند. کلیه ها از 25(OH)D برای تولید “ویتامین D فعال” استفاده می کنند که به بدن شما کمک می کند از کلسیم برای سلامت استخوان ها و سلول های شما استفاده کند. آزمایش خون می تواند برای بررسی سطح 25(OH)D خون شما استفاده شود، که به عنوان دقیق ترین راه برای تعیین کمبود ویتامین D در نظر گرفته می شود.
کمبود ویتامین دی : 20 نانوگرم در میلی لیتر یا کمتر
کمبود شدید ویتامین دی : 12 نانوگرم در میلی لیتر یا کمتر
علائم غیر مستقیم تشخیصی دیگری نیز وجود دارد که نشان می دهد ممکن است کمبود ویتامین D داشته باشید. به عنوان مثال، اگر سطوح پایینی از کلسیم در ادرار شما وجود داشته باشد، این می تواند نشانه ای از سطوح پایین ویتامین D باشد. به طور مشابه، تراکم مواد معدنی استخوان و شکستگی استخوان که در اشعه ایکس ظاهر می شود نیز ممکن است نشانه ای برای بررسی سطح ویتامین D شما باشد.
درمان کمبود ویتامین D
درمان کمبود ویتامین D شامل تغییر رژیم غذایی و مصرف مکمل های ویتامین است. در برخی موارد، مکمل خوراکی 50000 واحد بین المللی (IU) ممکن است به صورت هفتگی و تا هشت هفته تجویز شود.سپس میتوانید به صورت ماهیانه از آن به عنوان درمان نگهدارنده استفاده کنید و یا به صورت روزانه از دوزهای 1000 تا 4000 این ویتامین استفاده کنید.
این مقدار به طور قابل توجهی بالاتر از میانگین توصیه شده روزانه 400 IU برای کودکان 12 سال و کمتر، 600 IU برای افراد 13 تا 70 سال و 800 IU برای افراد بالای 71 سال است. هدف این تجویز این است که سطح ویتامین D خود را به محدوده سالم برسانید و خطر شکستگی و زمین خوردن استخوان را کاهش دهید.
همچنین، ممکن است پزشک یا داروساز به شما مکمل هایی با دوزهای کمتر توصیه کند تا آنها را مصرف کنید.
همچنین تغییرات رژیم غذایی ممکن است شامل افزودن غذاهای غنی از ویتامین D مانند ماهی سالمون، روغن کبد ماهی یا زرده تخم مرغ به رژیم غذایی باشد.
جلوگیری از کمبود ویتامین D
کمبود ویتامین D اغلب به روش های مختلفی قابل پیشگیری است:
- یک غذای متعادل بخورید که غنی از ویتامین D و کلسیم باشد : انتخاب غذاهای غنی از ویتامین D می تواند به شما کمک کند از کمبود ویتامین D جلوگیری کنید.
- نور خورشید: انجام فعالیت های خارج از منزل می تواند سطح ویتامین D شما را افزایش دهد.
- کنترل داروهای مصرفی : از داروساز خود بپرسید که آیا هر یک از داروهای شما ممکن است در جذب ویتامین D اختلال ایجاد کند یا خیر. ممکن است بتوانید داروها ی خود را با مشورت با پزشک خود عوض کنید تا بعداً از احتمال کمبود ویتامین جلوگیری کنید.
- مکمل ها را بر اساس توصیه های داروساز یا پزشک خود مصرف کنید: پزشک یا داروساز شما میتواند شما را راهنمایی کند که چه مقدار ویتامین D برای شما مفید است. از آنجایی که مصرف بیش از حد ویتامین D ممکن است اثرات بدی برای سلامتی داشته باشد، مصرف دوز مناسب بسیار مهم است.
عوارض کمبود ویتامین دی
کمبود طولانی مدت ویتامین D می تواند عوارض مختلفی ایجاد کند، از جمله:
- پوکی استخوان: تجربه ی کمبود طولانی مدت ویتامین D می تواند تراکم استخوان شما را کاهش دهد و منجر به پوکی استخوان شود.
- راشیتیسم: کمبود ویتامین D علت اصلی راشیتیسم است که یک بیماری دوران کودکی است که در آن استخوان‌ها نرم و خم می‌شوند و اغلب منجر به پاهای کمانی شکل می‌شوند.
- استئومالاسی: این بیماری در اصل نسخه بزرگسالی راشیتیسم است که باعث نرم شدن استخوان و ترکیبی از علائمی مانند درد و ضعف می شود.
- سوء تغذیه: این بیماری در زمانی رخ میدهد که بدن مواد مغذی کافی را دریافت یا جذب نمی کند. کمبود ویتامین D و سوءتغذیه رابطه معکوس دارند و اغلب یکی باعث دیگری می شود.
- کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن
زندگی با کمبود ویتامین D
اکثر افراد مبتلا به کمبود ویتامین D علائمی را تجربه نمی کنند یا متوجه کمبود ویتامین D نمی شوند. بنابراین، مهم است که سالانه آزمایش های عمومی و چک آپ کلی بدن خود را انجام دهید. انجام این اقدامات می تواند به جلوگیری از کمبود ویتامین D کمک کند و همچنین میتواند سبب درمان به موقع این بیماری شود. اگر در مورد سطح ویتامین D خود نگران هستید، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
منبع: health.com
