پرکاری تیروئید؛ علائم، عوارض، درمان
در این مطلب می خوانید
پرکاری تیروئید؛ علائم، عوارض، درمان
در این مطلب از سری مجلات پزشکی سلامتی سایت دکتر دانیالی می پردازیم به:
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین تولید کند. پرکاری تیروئید می تواند متابولیسم بدن شما را افزایش داده، باعث کاهش وزن ناخواسته و ضربان قلب سریع یا نامنظم شود.
چندین روش درمانی برای پرکاری تیروئید وجود دارد. پزشکان از داروهای ضد تیروئید و ید رادیواکتیو برای کاهش سرعت تولید هورمون های تیروئید استفاده می کنند. گاهی اوقات، درمان پرکاری تیروئید شامل جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید است. اگر چه پرکاری تیروئید در صورت نادیده گرفتن ممکن است مشکل ساز شود اما بدن اکثر افراد پس از تشخیص و درمان، به خوبی پاسخ می دهند.
علائم پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید می تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی شود، که این می تواند تشخیص را برای پزشک سخت کند. همچنین می تواند باعث ایجاد بسیاری از علائم و نشانه ها شود، از جمله:
- کاهش ناخواسته وزن، حتی وقتی اشتها و غذای شما ثابت بماند یا افزایش یابد.
- ضربان سریع قلب (تاکی کاردی) معمولاً بیش از 100بار در دقیقه
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- تپش قلب
- افزایش اشتها
- عصبی بودن، اضطراب و تحریک پذیری
- لرزش (مخصوصا لرزش در دست ها و انگشتان)
- تعریق
- تغییر در الگوهای قاعدگی
- افزایش حساسیت به گرما
- تغییرات در روده، به خصوص دفعات مدفوع بیشتر
- بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)، که ممکن است به صورت تورم در گردن شما ظاهر شود
- خستگی، ضعف عضلانی
- مشکلات خوابیدن
- نازک شدن پوست
- موهای نازک و شکننده
در افراد مسن به احتمال زیاد یا علائم و نشانه هایی وجود ندارد یا علائم خفیف مانند افزایش ضربان قلب، عدم تحمل گرما و خستگی در طول انجام دادن فعالیت های عادی را دارند.
بیماری گریوز چشمی (Graves’ophthalmopathys)
گاهی اوقات یک مشکل غیر معمول بنام گریوز چشمی می تواند چشمان شما را تحت تاثیر قرار دهد، مخصوصا اگر سیگار میکشید. این اختلال باعث میشود زمانی که بافت ها و عضلات پشت چشم شما متورم میشود کره چشم شما از حالت عادی خارج شده و بیرون بیاید. مشکلات چشمی اغلب بدون درمان بهبود می یابند.
علائم و نشانه های چشم پزشکی گریوز شامل موارد زیر است:
- خشکی چشم
- چشم های قرمز یا متورم
- پارگی یا ناراحتی بیش از حد در یک یا هر دو چشم
- حساسیت به نور
- تاری دید یا دو دید
- التهاب یا کاهش حرکت چشم
- کره چشم بیرون زده
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم:
اگر کاهش وزن بدون دلیل، ضربان قلب سریع، تعریق غیرمعمول، تورم در گردن یا سایر علائم و نشانه های مرتبط با پرکاری تیروئید را تجربه کردید، به پزشک خود مراجعه کنید.
توصیف کامل تغییراتی که مشاهده کرده اید مهم است، زیرا بسیاری از علائم و نشانه های پرکاری تیروئید ممکن است با تعدادی از بیماری های دیگر مرتبط باشد.
اگر به دلیل پرکاری تیروئید تحت درمان قرار گرفته اید یا در حال حاضر تحت معالجه هستید، به پزشک مراجعه کنید تا وی بتواند وضعیت شما را کنترل کند.
علل پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید می تواند شرایط مختلفی از بیماری باشد مانند: بیماری گریوز ، بیماری پلامبر و تیروئیدیت
تیروئید شما یک غده پروانه ای کوچک در پایه گردن شما است ، درست زیر ناحیه سیب آدم.
غده تیروئید تأثیر زیادی بر سلامتی شما دارد.تمام جنبه های متابولیسم بدن توسط هورمون های تیروئید تنظیم می شود.غده تیروئید شما دو هورمون اصلی، تیروکسینT4 و تری یدوتیرینینT3 را تولید می کند که بر روی هر سلول در بدن تأثیر می گذارد.
آنها میزان استفاده از چربی و کربوهیدرات در بدن را حفظ می کنند و به شما کمک می کنند دمای بدن را کنترل کنید. همچنین بر ضربان قلب شما تأثیر می گذارد و به تنظیم تولید پروتئین کمک می کنند. تیروئید همچنین هورمونی تولید می کند که به تنظیم میزان کلسیم در خون(کلسی تونین) کمک می کند.
دلایل تیروکسین بیش از حد:
به طور معمول، تیروئید شما مقدار مناسبی هورمون آزاد می کند، اما گاهی اوقات بیش از حد T4 تولید می کند.
این ممکن است به چند دلیل رخ دهد.
بیماری گریوز نوعی اختلال خود ایمنی است که در آن آنتی بادی های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن، تیروئید شما را تحریک می کند تا بیش از حد T4 تولید کند. این شایعترین علت پرکاری تیروئید است.
گره های تیروئیدی با عملکرد بیش از حد (آدنوم سمی، گواتر یا بیماری Plumber):
این نوع پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می افتد که یک یا چند آدنوم تیروئید بیش از حد T4 تولید کند. آدنوم بخشی از غده است که از قسمت دیگر غده مانند دیواره شده و توده های غیر سرطانی (خوش خیم) ایجاد می کند که ممکن است باعث بزرگ شدن تیروئید شود، به دلیل یک بیماری خود ایمنی یا به دلایل نامشخص، گاهی اوقات ممکن است غده تیروئید شما بعد از بارداری ملتهب شود. التهاب می تواند باعث هورمون اضافی تیروئید ذخیره شده در غده به جریان خون شما شود. برخی از انواع تیروئیدیت ممکن است باعث درد شود، در حالی که برخی دیگر بدون درد هستند.
عوامل خطر:
عوامل خطر برای پرکاری تیروئید عبارتند از:
سابقه خانوادگی، به ویژه بیماری گریوز
جنسیت خانم
سابقه شخصی برخی از بیماری های مزمن، مانند دیابت نوع یک، کم خونی شدید و نارسایی اولیه آدرنال.
عوارض:
پرکاری تیروئید می تواند منجر به یک سری از عوارض شود:
1.مشکلات قلبی
برخی از جدی ترین عوارض پرکاری تیروئید، قلب را درگیر می کند. این موارد شامل ضربان قلب سریع، یک اختلال ریتمیک قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی است که خطر سکته مغزی شما را افزایش می دهد و نارسایی قلب را منجر میشود (یک بیماری در قلب شما که نمی تواند خون کافی را برای پاسخگویی به نیازهای بدن شما گردش دهد.)
از دیگر تاثیرات پرکاری تیروئید بر سلامت قلب عبارتند از:
افزایش فشار خون سیستولیک: هورمون‌های تیروئید، فشار خون سیستولیک (فشار خون در زمان انقباض قلب) را افزایش داده که این ممکن است منجر به فشار خون بالا شود.
کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب): در برخی موارد، پرکاری تیروئید منجر به کاردیومیوپاتی شده که در آن عضلات قلب ضعیف و بزرگ می شوند که این می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
افزایش نیاز اکسیژن قلب: پرکاری تیروئید سبب افزایش متابولیسم شده که این باعث میشود قلب نیاز بیشتری به اکسیژن داشته باشد. این وضعیت می‌تواند منجر به درد در قفسه سینه و حتی بروز حملات قلبی در افراد مبتلا به بیماری های عروق کرونری شود.
علائم مرتبط با مشکلات قلبی در پرکاری تیروئید
- تپش قلب: احساس ضربان قلب سریع و نامنظم
- درد قفسه سینه: درد یا فشار در قفسه سینه
- تنگی نفس: مشکل در تنفس به ویژه هنگام فعالیت بدنی
- خستگی: احساس ضعف و خستگی مفرط
- ورم: ورم در پاها یا مچ پا که ممکن است نشانه نارسایی قلبی باشد
مدیریت و درمان پرکاری تیروئید برای کنترل تاثیر تیروئید بر قلب
پرکاری تیروئید می‌تواند تأثیر جدی بر قلب و سیستم عروقی بگذارد. بنابراین، تشخیص زود هنگام و درمان مناسب آن، برای جلوگیری از عوارض قلبی حائز اهمیت است. افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، لازم است مرتبا و منظم توسط پزشک معاینه شوند تا هر نوع تغییری در عملکرد قلب به موقع شناسایی و مدیریت شود.
برای مدیریت و کاهش خطرات قلبی مرتبط با پرکاری تیروئید، درمان این وضعیت ضروری است. در برابر بیماری پرکاری تیروئید و مهار تاثیر آن بر روی قلب، می‌توان از داروهایی کمک گرفت که عملکرد غده را کاهش می دهند. درمان های رایج شامل داروهای ضد تیروئید، ید رادیواکتیو و در برخی موارد جراحی است.
در مواردی پزشک ترجیح می‌دهد تا بافت تیروئیدی را که باعث بیش فعالی شده از جمله ندول‌های پرکار تیروئید را به صورت فیزیکی و طی یک عمل جراحی حذف کند، اما در این حالت، ممکن است نیاز باشد بیمار تا آخر عمر داروی تیروئید مصرف کند و از کم شدن هورمون های تیروئید جلوگیری کند.
همچنین، کنترل منظم توسط پزشک برای ارزیابی وضعیت قلبی و تنظیم داروها بسیار مهم است.
2.استخوان های ضعیف و شکننده
پرکاری تیروئید درمان نشده می تواند منجر به ضعف و شکنندگی استخوان (پوکی استخوان) شود. قدرت استخوان ها تا حدی به مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آنها بستگی دارد. هورمون تیروئید بیش از حد توانایی بدن شما را برای جذب کلسیم در استخوان ها مختل می سازد.
رابطه تیروئید و استخوان سازی
هورمون کلسی تونین ترشح شده از غده تیروئید، میزان جذب کلسیم در بافت استخوانی را تعیین می‌کند. کلسی تونین به چند حالت موثر در استخوان سازی می باشد:
- افزایش میزان بازجذب کلسیم در کلیه
- مهار استئوکلاست
- افزایش استئوبلاست
- کاهش جذب در روده
این خصوصیات هورمون کلسی تونین باعث میشود تا از آن به عنوان هورمونی برای درمان پوکی استخوان استفاده شود.
پرکاری تیروئید و پوکی استخوان
پرکاری تیروئید و بالا بودن سطح تیروکسین، باعث تغییر در وضعیت استخوان شده و نیاز به درمان سریع دارد. سطح نرمال هورمون تیروئیدی منجربه کمک به بهبود پوکی استخوان در بیماران مبتلا می شود اما ممکن است مدت زمانی طول بکشد و بهتر است بیمار تا دو یا سه سال بعد از شروع درمان پرکاری، تحت نظارت برای پوکی استخوان و سنجش تراکم قرار بگیرد.
3.مشکلات چشمی
افراد مبتلا به افتالموپاتی گریوز دچار مشکلات چشمی از جمله برآمدگی، قرمزی یا تورم چشم، حساسیت به نور و تاری دید می شوند.
4.پوست قرمز و متورم
در موارد نادر، افراد مبتلا به بیماری گریوز دچار درموپاتی گریوز می شوند. این بر روی پوست تأثیر می گذارد و باعث قرمزی و تورم ،اغلب در زانو و پاها می شود.
5.تیروتوکسیک
همچنین پرکاری تیروئید، شما را در معرض خطر بحران تیروتوکسیک قرار می دهد. در صورت تشدید ناگهانی علائم، تب، نبض و تپش سریع و حتی هذیان گویی سریعا به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشید.
درمان پرکاری تیروئید
برای درمان تیروئید پرکار باتوجه به وضعیت بیماری، راه‌های مختلفی وجود دارد. در ادامه، به انواع روش‌های درمان پرکاری تیروئید اشاره می‌کنیم:
دارو
داروهای ضد تیروئید از تولید هورمون توسط تیروئید جلوگیری می‌کنند. رایج‌ترین داروهای ضد تیروئید دسته‌ای به نام تیونامیدها هستند که شامل داروهای متیمازول (MMI) و پروپیل تیواوراسیل (PTU) می‌شوند. تیونامیدها در درمان پرکاری تیروئید کاربرد دارند و دارویی ایمن برای کودکان و بزرگسالان مانند افراد باردار به شمار می‌آیند.
داروهای ضد تیروئید می‌توانند عوارض جانبی ناخوشایندی مانند درد مفاصل، ریزش مو و بثورات پوستی داشته باشند. در موارد نادر، آنها می‌توانند باعث آسیب کبدی شوند.
اگر باردارید و یا قصد باردار شدن دارید و سایر داروها را مصرف می‌کنید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. دارو را همیشه مطابق با دستور پزشک مصرف نمایید.
ید رادیواکتیو
ید رادیواکتیو (RAI) به طور مؤثر سلول هایی را که بدون آسیب رساندن به سایر بافت های بدن، هورمون‌های تیروئید تولید می‌کنند از بین می‌برد. معمولاً این ماده به صورت قرص یا مایع خوراکی مصرف میشود.
بیشتری افرادی که به دلیل تیروئید پرکار تحت درمان با ید رادیواکتیو قرار می‌گیرند، به کم‌کاری تیروئید دچار می‌شوند. با این حال، درمان آن آسان تر است و روزانه یک مکمل هورمون تیروئید مصرف می کنید. RAI همچنین در دوزهای بالاتر برای درمان سرطان تیروئید استفاده می شود.
در موارد نادر، در دوزهای بالاتر پایدار، RAI با افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های خاص مرتبط است. این مورد در دوزهای کمتری که برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می شود صادق نیست.
عوارض جانبی ناشی از درمان با RAI، به ویژه در دوزهای بالاتر شامل گردن درد، حالت تهوع و خشکی دهان میشود. درمان RAI در دوزهای بالا نیز می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد.
عمل جراحی
در طول عمل تیروئیدکتومی، تمام یا بخشی از غده تیروئید شما برداشته می شود. این جراحی برای دسته خاصی از افراد که به پرکاری تیروئید مبتلا هستند به کار می‌رود. جراحی بیشتر برای بیمارانی به کار می‌رود که به هیچ گزینه درمانی واکنش مثبت نشان نمی‌دهند. برداشتن غده تیروئید همچنین برای درمان انواع تیروئیدیت، تیروتوکسیکوز و سرطان تیروئید کابرد دارد.
اگر غده تیروئید شما به طور کامل برداشته شود، باید تا پایان عمر از مکمل‌های هورمون تیروئید استفاده‌کنید. داروی لووتیروکسین، نسخه مصنوعی هورمون T4 تیروئید است و معمولاً به شکل قرص تجویز میشود. مصرف این دارو از کم کاری تیروئید که در طی آن هورمون بسیار کمی ترشح میشود، جلوگیری می‌کند.
مانند همه جراحی‌ها، برداشتن تیروئید خطرات و عوارضی یه دنبال دارد. این جراحی معمولاً توسط جراح غدد درون‌ریز، متخصص گوش و حلق و بینی یا جراح عمومی انجام میشود.
منبع پرکاری تیروئید: mayoclinic.org
