عوارض کمبود ویتامین D و راه‌های درمان آن

کمبود ویتامین D:

در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت دکتر دانیالی می پردازیم به عوارض کمبود ویتامین D و راه‌های درمان آن:

اگر از بودن در آفتاب اجتناب میکنید و یا از آلرژی به شیر رنج میبرید یا حتی رژیم سخت وگان را دنبال میکنید، احتمالا خطر کمبود وبتامین دی در شما وجود دارد. ویتامین دی که به عنوان ویتامین آفتاب شناخته می‌شود توسط بدن در پاسخ به پوست در معرض نور خورشید تولید میشود. همچنین بطور طبیعی در چند ماده غذایی از جمله ماهی ها، روغن کبد ماهی و زرده تخم مرغ و در محصولات لبنی و غلات غنی شده وجود دارد.

ویتامین دی برای استحکام استخوان ها ضروری است، زیرا به بدن کمک میکند از کلسیم رژیم غذایی استفاده کند. قاعدتاً، کمبود ویتامین دی با راشیتیسم همراه است، بیماری که در آن بافت استخوان به درستی معدنی نمیشود و منجر به نرم شدن استخوان و تغییر شکل اسکلت میشود. اما بطور چشمگیری، تحقیقات در حال نشان دادن اهمیت ویتامین دی در محافظت در برابر برخی از مشکلات سلامتی است.

نقش ویتامین D در بدن

ویتامین D عنصری ضروری برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها

حفظ سطوح کافی ویتامین D برای استخوان‌های قوی ضروری است، زیرا به بدن کمک می‌کند تا کلسیم و فسفر غذا را جذب کند که هر دوی این مواد معدنی برای سلامت استخوان حیاتی هستند.

ویتامین D برای حمایت از رشد و بازسازی استخوان، فرآیند ریزش بافت قدیمی استخوانی و تشکیل بافت استخوانی جدید مورد نیاز است. از آنجایی که دندان‌های انسان ساختاری استخوان مانند دارند و مانند استخوان‌ها کلسیم را ذخیره می‌کنند، کمبود ویتامین D می‌تواند بر سلامت و وضعیت دندان‌ها تأثیر بگذارد.

اگر بدن به اندازه کافی ویتامین دی D داشته باشد استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و دندان‌ها در سلامت خواهند بود. اگر مقدار ویتامین D بدن کم باشد، افراد در معرض خطر ابتلا به مشکلات دندان‌ و لثه‌ و همچنین ناهنجاری‌های استخوانی مانند؛ بیماری راشیتیسم در کودکان و استخوان‌های نرم (استئومالاسی) یا استخوان‌های شکننده (پوکی استخوان) در بزرگسالان قرار خواهند گرفت.

ویتامین D چگونه در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد؟

 همچنین مطالعات نشان می‌دهد که ویتامین D در مهار رشد سلول‌های سرطانی موثر است، التهاب بدن را کاهش داده و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.

ویتامین D علاوه بر تنظیم تعادل کلسیم، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. هنوز به طور دقیق مشخص نیست که ویتامین D چگونه به دفاع در برابر عوامل بیماری زا کمک می‌کند.

با این حال، اعتقاد بر این است که سلول‌های خاصی از سیستم ایمنی (لنفوسیت های T) به کمک ویتامین D، سیستم دفاعی را فعال می کنند. اگر ویتامین D کافی در بدن وجود نداشته باشد، لنفوسیت های T نمی توانند به عوامل بیماری‌زا واکنش نشان دهند و بنابراین آنها می توانند بدون مقاومت زیاد در بدن تکثیر پیدا کنند.

علائم و خطرات کمبود ویتامینD :

علائم درد استخوان و ضعف عضلانی میتواند به معنی وجود کمبود ویتامین دی باشد. با این حال، برای بسیاری از مردم، علائم خفیف است. اگر چه، حتی بدون علائم نیز، کمبود ویتامین دی میتواند خطرات سلامتی را ایجاد کند. سطح پایین ویتامین دی در خون با موارد زیر مرتبط است:

افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی و عروقی
اختلال شناختی در بزرگسالان مسن
آسم شدید در کودکان
سرطان

تحقیقات نشان میدهد که ویتامین دی میتواند در پیشگیری و درمان تعدادی از بیماری‌های مختلف، از جمله دیابت نوع ۱و۲ ، فشار خون بالا، عدم تحمل گلوکز و مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) نقش داشته باشد.

علل کمبود ویتامین D

کمبود ویتامین دی میتواند به چند دلیل رخ دهد:

احتمالا شما سطح توصیه شده ویتامین دی را مصرف نمیکنید. این احتمال در صورتی است که از یک رژیم غذایی سخت وگان پیروی کنید چرا که اکثر منابع طبیعی از حیوانات ساخته شده است، از جمله ماهی و روغن ماهی، زرده تخم مرغ ،شیر غنی شده و جگر گوشت گاو.

قرار گرفتنتان در معرض نورخورشید محدود است.

از آنجا که هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدن شما ویتامین دی میسازد، اگر به خانه وابستگی دارید یا در مناطق جفرافیایی شمالی زندگی میکنید و یا حتی به دلایل مذهبی از روپوش های بلند یا پوشش سر استفاده میکنید یا مشاغلی دارید که از قرار گرفتن در برابر آفتاب جلوگیری میکند، احتمال دارد در معرض کمبود باشید.

اگر پوست تیره ای دارید:

ملانین توانایی پوست در ساخت ویتامین دی که در پاسخ به قرار گرفتن در معرض آفتاب ساخته میشود را کاهش میدهد.
برخی مطالعات نشان میدهد که افراد مسن با پوست تیره نیز در معرض خطر کمبود ویتامین دی هستند.

کلیه های شما نمیتوانند ویتامین دی را به شکل فعال خود تبدیل کنند. با افزایش سن، کلیه ها کمتر قادر به تبدیل ویتامین دی به شکل فعال آن هستند، بنابراین خطر کمبود ویتامین دی را افزایش میدهد.

دستگاه گوارش شما نمیتواند ویتامین دی را به میزان کافی جذب کند. برخی از مشکلات پزشکی ، از جمله بیماری کرون، فیبروز کیستیک و بیماری سلیاک، میتواند بر توانایی روده شما در جذب ویتامین دی از غذایی که میخورید تاثیر بگذارد.

اگر چاق هستید

ویتامین دی توسط سلول های چربی از خون استخراج میشود و باعث آزاد شدن آن در جریان خون میشود. افرادی که دارای شاخص توده بدنی ۳۰ یا بیشتر هستند، اغلب سطح ویتامین دی در خون پایین دارند.

عوارض کمبود ویتامین D

درد کمر و استخوان و عضلات

همانطور که گفته شد، ویتامین دی به واسطه توانایی در بهبود جذب کلسیم در بدن، نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت استخوان‌ها دارد. سطوح پایین این ویتامین در خون، می‌تواند باعث ایجاد دردهای استخوانی و یا کمردرد شود.

مطالعات نشان می‌دهد که بین کمبود ویتامین D و کمردرد مزمن ارتباط وجود دارد. طبق نتیجه مطالعات، احتمال کمردرد شدید مختل کننده فعالیت­ های روزمره در زنان دچار کمبود ویتامین D بیشتر بود. همچنین احساس درد در استخوان پا، دنده ­ها یا مفاصل در افراد دچار کمبود ویتامین D، دو برابر بیشتر از افراد با سطح ویتامین D طبیعی در خون آن­ها بود.

علت دردهای عضلانی را غالبا به ­سختی می­‌توان تشخیص داد اما شواهد نشان می­‌دهد کمبود ویتامین D می‌تواند علت احتمالی درد عضلانی در کودکان و بزرگسالان باشد. گیرنده ویتامین دی در سلول­‌های عصبی به نام گیرنده­ درد، که درد را درک و احساس می­‌کند، وجود دارد. احتمالا مصرف مکمل­‌های قوی ویتامین D به کاهش انواع درد کمک می‌کند.

پوسیدگی استخوان

پوکی استخوان یک بیماری مرتبط با استخوان است که زمانی رخ می هد که تراکم مواد معدنی استخوان و توده استخوانی کم شده و یا ساختار و استحکام استخوان تغییر کند که باعث کاهش استحکام استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان می‌شود.

ویتامین D در جذب کلسیم و متابولیسم استخوان نقش حیاتی دارد. بسیاری از افراد مسن که دچار پوسیدگی استخوان هستند تصور می­‌کنند باید مصرف کلسیم خود را بیشتر کنند. درحالی‌­که ممکن است دچار کمبود ویتامین D هم باشند.

پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان که نشان می­‌دهد استخوان کلسیم و سایر مواد معدنی را از دست داده است، باعث می­‌شود افراد مسن، به ­خصوص بانوان، بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار بگیرند.

مطالعات نشان داده است که بین کمبود ویتامین D و کاهش تراکم مواد معدنی استخوان ارتباط وجود دارد. مصرف کافی ویتامین D برای حفظ تراکم استخوان با افزایش سن مهم است.

بیماری و عفونت مداوم

یکی از مهم‌­ترین وظایف ویتامین D تقویت سیستم ایمنی است تا بدن توانایی مبارزه علیه ویروسها و باکتریهای بیماری‌زا را داشته باشد. ویتامین دی به طور مستقیم با سلول­‌هایی که مسئول مبارزه با عفونت هستند، در تعامل است.

درصورت ابتلا به کمبود ویتامین D، شما اغلب اوقات بیمار می‌­شوید. به ­خصوص بیماری هایی مانند سرماخوردگی یا آنفلونزا که نشانه ضعف سیستم ایمنی است و می تواند به دلیل کمبود ویتامین D ایجاد شود. مطالعات نشان داده که بین کمبود ویتامین دی و عفونت دستگاه تنفسی مانند سرماخوردگی، برونشیت و ذات ‌الریه ارتباط وجود دارد.

ترمیم نشدن زخم ها

اگر جای زخم بعد از جراحی یا بروز آسیب به­ کندی درمان می­‌شود، ممکن است فرد دچار کمبود ویتامین D باشد. ویتامین دی باعث افزایش تولید ترکیباتی می­‌شود که برای تشکیل پوست جدید به­ عنوان بخشی از فرایند التیام زخم حیاتی است. همچنین ویتامین دی در کنترل التهاب و مبارزه با عفونت مفید است.

ضعف و خستگی مفرط و افسردگی

احساس خستگی می­تواند علل مختلفی داشته باشد و کمبود ویتامین D یکی از این علت هاست. پایین بودن ویتامین دی در خون منجر به خستگی مفرط می­‌شود که روی کیفیت زندگی و سطح انرژی فرد برای انجام فعالیتهای روزمره تاثیر منفی می گذارد.

همچنین افسردگی می‌­تواند نشانه­ کمبود ویتامین D در بدن باشد. برخی تحقیقات کنترل­ شده نشان داده است که تجویز ویتامین دی به افراد دچار کمبود، به بهتر شدن افسردگی، به ویژه افسردگی فصلی که در ماه­‌های سرد اتفاق می‌­افتد، کمک می­‌کند. به طور کلی، مصرف مکمل ویتامین دی به بهتر شدن روحیه کمک می‌­کند.

ریزش مو

علت ریزش مو معمولا به استرس ربط دارد اما در صورتی که ریزش مو شدید باشد، ممکن است در نتیجه­ بیماری یا کمبود ماده مغذی رخ دهد. نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد ریزش مو در زنان با پایین بودن میزان ویتامین D در خون در ارتباط است.

طاسی منطقه‌ای نوعی بیماری خودایمنی است که با ریزش شدید موی سر و سایر قسمت­‌های بدن شناخته می­‌شود. این وضعیت با بیماری ریکت در ارتباط است که به دلیل کمبود ویتامین D باعث نرمی استخوان در کودکان می­‌شود. کمبود ویتامین دی می‌تواند عامل پرخطری برای بروز طاسی منطقه­‌ای باشد. معمولا کمبود ویتامین دی با ریزش شدید موها ارتباط دارد.

در یک تحقیق نمونه­‌ای، استفاده موضعی از شکل مصنوعی ویتامین دی به درمان ریزش مو در پسر کوچکی که دچار نقص در گیرنده­ ویتامین D بود کمک کرد.

به منظور کاهش عوارض کمبود ویتامین D، مصرف مکمل این ویتامین می‌تواند بسیار مفید باشد.

آزمایشات کمبود ویتامین D:

دقیق ترین روش برای اندازه گیری میزان ویتامین دی در بدن شما آزمایش خون ۲۵هیدروکسی ویتامین دی است. سطح ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر تا ۵۰ نانوگرم در میلی لیتر برای افراد سالم،کافی در نظر گرفته میشود. سطح کمتر از ۱۲میلی لیتر کمبود ویتامین دی را نشان میدهد.

درمان کمبود ویتامین D:

درمان کمبود ویتامین دی شامل دریافت ویتامین دی بیشتر از طریق رژیم غذایی و مکمل ها است. اگر چه هیچ تاثیری در میزان ویتامین دی مورد نیاز برای سلامت مطلوب وجود ندارد و احتمالا بسته به سن و شرایط سلامتی متفاوت است، غلظت کمتر از ۲۰نانوگرم در میلی‌لیتر بطور کلی ناکافی تلقی میشود که نیاز به درمان دارد.

دستورالعمل های موسسه پزشکی ،میزان توصیه شده در رژیم غذایی ویتامین دی را به ۶۰۰واحد بین المللی برای سنین ۱تا۷۰افزایش داده و برای بزرگسالان بالای ۷۰سال برای بهینه سازی سلامت استخوان آن را به ۸۰۰IUافزایش داد.
حد بالای امن نیز به ۴۰۰۰IUافزایش یافت. پزشکان ممکن است بیش از ۴۰۰۰واحد را برای جبران کمبود ویتامین دی تجویز کنند. اگر زمان زیادی را در زیر نور خورشید نمی‌گذرانید یا همیشه مراقب پوشاندن پوست خود هستید، باید در مورد مصرف مکمل ویتامین دی با پزشک خود مشورت کنید مخصوصا اگر فاکتور های خطر کمبود ویتامین دی دارید.

منبع عوارض کمبود ویتامین D و راه‌های درمان آن : www.webmd.com