اعتیاد به مصرف اوپیوئید ها
در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت دکتر دانیالی می پردازیم به:
اوپیوئید چیست ؟ (اعتیاد به مصرف اوپیوئید ها)
اوپیوئید ها دسته ای از داروها هستند که برای کاهش درد مصرف می شوند . این ها شامل برخی داروهایی که فقط زیر نظر پزشک تجویز می شوند هستند : مورفین ، فنتانیل ، اکسی کدون و هیدروکدون است ( کدئین نیز جزئ داروهای اوپیوئید است ، ولی مصرف محدود برای مدت زمان کم و یا فقط برای درمان درد های ضعیف روزانه ، مانند سردرد معمولا مشکلی به وجود نمی اورد ).
هروئین نیز جزء اوپیوئید ها است که مجوز مصرف ندارد و تجویز نمی شود . اوپیوئیدها به کاهش یا کنترل درد کمک می کنند . پزشک زمانی این داروها را تجویز می کند که بقیه مسکن ها برای کاهش درد موثر نبوده اند . به محض استفاده از این داروها در دوز بالا ، احساس شادی ، آرامش و اندکی بعد ، احساس خواب آلودگی می کنید . اگر مصرف این داروها را ادامه دهید ، در طول زمان این علائم کاهش یافته و نیاز به مقدار بیشتری از این داروها را دارید ( در شرایطی که زیر نظر پزشک مصرف نمی شوند ) . اگر مصرف این داروها از حد مجاز بالاتر رود ، بسیار خطرناک است و ممکن است کشنده باشد .
اعتیاد به مصرف اوپیوئید ها چگونه است؟
سوء مصرف اوپیوئیدها اصطلاحی پزشکی است و شرایطی است که در آن فرد مصرف کننده ی این داروها ، علائم خاصی را نشان دهد . افراد مبتلا به سوء مصرف اوپیوئید ها ، 2 یا بیشتر از شرایطی را که ذکر می شوند را از خود نشان می دهند :
1 . مقدار مصرف این داروها از مقدار تجویز شده توسط پزشک بیشتر است یا مدت زمان مصرف آنها از مدت زمان تجویز پزشک طولانی تر شده است .
2 . بیمار تمایل دارد که مقدار مصرفی از این داروها را کاهش دهد ، ولی نمی تواند .
3 . وقت زیادی از شبانه روز را صرف تهیه این داروها می کنند ( زیرا فروش این داروها بدون نسخه ی پزشک به هیچ عنوان در داروخانه ها صورت نمی گیرد ) ، بعد از استفاده از این داروها از عوارض ان لذت می برند و بعد از آن بقیه روز را صرف از بین بردن این حالات و برگشتن به حالت طبیعی بدن می کنند !
4 . میل بسیار زیادی برای مصرف این داروها دارند .
5 . به خاطر مصرف این داروها ، از انجام کارهای روزانه خود باز می مانند ( رفتن به مدرسه ، دانشگاه ، کار ، تمیز کردن منزل ، .. )
6 . معتادان به مصرف اوپیوئید ها خوردن این داروها را ادامه می دهند ، حتی اگر باعث ضرر زدن به روابط اجتماعی خود با دیگران یا حتی قطع کامل آن باشد .
7 . مصرف این داروها را ادامه می دهند حتی زمانی که نیاز به هوشیاری کامل دارند و مصرف انها خطرناک است ، مثلا هنگام رانندگی .
8 . حاضر به قطع مصرف داروها نیستند ، با اینکه می دانند مصرف این داروها و اعتیاد به انها باعث بوجود امدن یا بدتر شدن مشکلاتی ( روحی و جسمی ) در زندگی روزمره شان شده است .
9 . برای احساس شادی و لذت کاذب ناشی از سوء مصرف اوپیوئیدها مجبور می شوند هر بار دوز بالاتری را مصرف کنند ، زیرا به مرور زمان بدن به داروها عادت می کنند ( به این اثر ، تحمل دارویی گفته می شود ) .
10 . علائم ناشی از عدم مصرف اوپیوئید ها را اگر مصرف دارو به تاخیر افتد ، یا مصرف نکنند ، از خود نشان می دهند . این علائم شامل :
احساس ناراحتی و اضطراب شدید
تهوع یا استفراغ
خارش بدن
آبریزش بینی و چشم
اسهال و علائم گوارشی
خمیازه کشیدن زیاد در طول روز و یا قفل شدن ناگهانی فک و صورت برای مدت کوتاه
تب و لرز
اعتیاد به مصرف اوپیوئید ها چگونه درمان می شود ؟
اعتیاد به این داروها شامل 3 راه کار اصلی درمانی است : دارو درمانی ، مشاوره پزشکی ، گروه های حمایتی و تشویقی برای بالا بردن روحیه جهت ترک اعتیاد .
دارو درمانی (اعتیاد به مصرف اوپیوئید ها) :
داروهایی که جهت کمک به ترک اعتیاد مصرف اوپیوئید ها توسط پزشک تجویز می شوند ، میل به مصرف این داروها را به میزان قابل توجهی کم می کند و حتی اگر مصرف کنند ، احساس شادی و لذت کاذب ناشی از مصرف اپیوئیدها را از بین می برند .
دارو درمانی قسمت بسیار مهمی برای کمک به ترک اعتیاد در بیماران ایفا می کند . وقتی از این داروهای کمکی برای ترک سوء مصرف ، به شکل صحیح و زیر نظر متخصص ، استفاده شود ، بسیار موثر هستند و کاملا ایمن . بعضی از افراد ترجیح می دهند که از این داروهای کمکی استفاده نکنند و فقط درمان های حمایتی و روان درمانی را ادامه دهند . این افراد معمولا بیشتر در معرض بازگشت به مصرف داروهای اعتیاد اور هستند .
مشاوره درمانی(اعتیاد به مصرف اوپیوئید ها) :
معتادان به مصرف اوپیوئیدها معمولا از مشاوره درمانی استفاده می کنند تا بهتر وضعیت فیزیکی و روحی-روانی خود را درک کنند ، متوجه شوند سوء مصرف این داروها به سلامت بدنشان چه قدر ضربه وارد کرده است و چگونه روند درمانی آنها به بهترین شکل قابل انجام است تا بتوانند به شرایط قبل از اعتیاد خود باز گردند و از همه مهم تر : دیگر به سمت مصرف مجدد باز نگردند ( باید در نظر داشت متاسفانه بعضی از آسیب های وارد شده در نتیجه سوء مصرف مواد مخدر تا اخر عمر به شکل کامل از بین نمی رود ) .
گروه های حمایتی و تشویتی(اعتیاد به مصرف اوپیوئید ها):
در گروه ها یا کمپ های حمایتی ، افرادی که سابقه ی اعتیاد داشته اند تجربه های خود را در زمان مصرف و در زمان ترک مصرف با هم به اشتراک می گذارند و درباره ی چگونگی مواجه شدن با مشکلاتشان با یکدیگر صحبت می کنند . صحبت کردن راجع به این مسائل به روند درمان کمک شایانی می کند و حداقل باعث می شود افراد احساس کنند که تنها نیستند و دیگران نیز با مشکلاتی شبیه به مشکلات خودشان رو به رو شده اند و این دوران را گذرانده اند .
وقتی که برای اولین بار اقدام به ترک مصرف اوپوئیدها می کنید ، ممکن است نیاز باشد در بیمارستان بستری شوید و داروهایی دریافت کنید که به ترک علائم آنها به شما کمک کند . این کار همچنین به دفع اوپیوئید ها از بدنتان کمک می کند . بعد از ترخیص از بیمارستان ، تا مدت زمانی مشخص که پزشک تعیین می کند ، ممکن است مصرف داروهای کمکی ادامه یابد .
افرادی که اعتیاد به مصرف اوپیوئیدها دارند ، درگیر عوارض خطرناک سوء مصرف این داروها می شوند و حتی خطر مرگ دارد اگر دوز زیادی از این داروها را با هم استفاده کنند یا با اپیوئیدهای دیگر یا الکل مخلوط شوند . این اتفاق معمولا برای افرادی پیش می آید که به صورت ناگهانی مصرف این داروها را قطع می کنند و بدون کمک گرفتن از پزشک و استفاده از داروهای کمکی زیر نظر پزشک ، خودسرانه مصرف آن را برای مدتی کوتاه قطع می کنند.
همین امر باعث می شود تمایل بسیار بیشتری برای دوز بالاتر از دارو یا مخلوط کردن انها با دیگر مخدرها از خود نشان دهند که ممکن است کشنده باشد . به همین علت بهتر است در صورتی که علائم اعتیاد به اوپوئیدها را در خود می بینید ، برای ترک کردن آن به افراد متخصص مراجعه کنید و خود سرانه اقدامی انجام ندهید.
علائم اور-دوز کردن اوپیوئیدها چیست ؟
خواب آلودگی و خواب آوری شدید ( کما )
پایین امدن تعداد تنفس در دقیقه یا توقف تنفس ناگهانی
پایین امدن ضربان قلب یا ایست قلبی
کوچک شدن قرنیه چشم
اگر فردی به خاطر اور-دوز کردن با اوپیوئیدها ( نشان دادن هر کدام از نشانه های بالا ) در معرض خطر مرگ بود ، چگونه می شود او را نجات داد ؟ کادر درمان بعد از رسیدن ارژانس ، از دارویی به نام نالوکسون برای درمان حیاتی این افراد استفاده می کنند . این دارو تاثیرات اوپیوئید ها را به صورت فوری از بین می برد و می تواند فرد را از مرگ نجات دهد . افرادی که متخصص نباشند نیز می توانند این تزریق را انجام دهند ، اگر 1 بار آموزش دیده باشند ( در صورتی که با بیماری در ارتباط هستند که به سوء مصرف اوپیوئید ها مبتلا است و فرد از قبل امادگی این موضوع را دارد و تا حدودی برای موارد اورژانسی اموزش دیده است ).
قسمتی از برنامه ترک مصرف مواد مخدر ممکن است در خانه زیر نظر پزشک ادامه یابد ، در این صورت پزشک در برخی موارد نحوه ی تزریق نالوکسون را به فرد همراه بیمار اموزش می دهد تا در شرایط اورژانسی بتواند تزریق آن را انجام دهد . اسپری بینی از این دارو نیز در برخی از کشورها موجود است که استفاده از این دارو را بسیار آسان کرده است .
اگر با فرد معتاد به مصرف اوپیوئیدها زندگی می کنید : علائم اور-دوز دارویی را بدانید ، در صورت مشاهده کردن این علائم با اورژانس تماس بگیرید و یا اگر تزریق دارو را از کادر درمان یاد گرفتید ترزیق نالوکسون را انجام دهید ( از قبل در ارتباط با تهیه دارو ، دوز دارو ، نحوه ی تزریق و دیگر دستورالعمل ها با پزشک معالج صحبت کنید ) .
داروهایی که برای ترک اعتیاد به مصرف اوپیوئید ها مصرف می شوند می توانند شامل :
1. قرص زیر زبانی بوپرنورفین همراه با نالوکسون ( نام تجاری : سابوکسون ) . این داروی ترکیبی ، میل به مصرف اوپیوئید ها را در افرادی که اعتیاد به آنها دارند از بین می برد و حتی اگر دوباره از اوپیوئیدها مصرف کنند ، مصرف سابوکسون از احساس لذت کاذب ناشی از سوء مصرف این داروها جلوگیری می کند . نحوه ی مصرف آنها را پزشک معالج تعیین می کند و دوز مصرفی را تجویز می کند . دوزهای موجود از این برند ، شامل : ( بوپرنورفین 2 / نالوکسون 0.5 میلی گرم ) ، ( بوپرنورفین 4 / نالوکسون 1.0 میلی گرم ) ، (بوپرنورفین 8 / 2.0 میلی گرم ) ، (بوپرنورفین 12 / نالوکسون 3.0 میلی گرم ) .
2. بوپرنورفین . قرص های زیر زبانی 2 و 8 میلی گرم از ان موجود است . آمپول تزریقی نیز دارد .
3. متادون : قرص های 5 و 10 میلی گرم از این دارو موجود است .
( تشخیص و نحوه ی استفاده از این داروها فقط از طریق پزشک امکان پذیر است )
