راهنمای کامل کم‌ کاری تیروئید | علائم، علل و بهترین راه‌های درمان

کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism) یک وضعیت شایع بالینی است که به دلیل کاهش سطح هورمون‌های تیروئیدی ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند به عوارض جدی منجر شود، از جمله مشکلات قلبی و اختلالات شناختی، به‌خصوص در سالمندان. عوامل متعددی می‌توانند باعث کم‌کاری تیروئید شوند که شامل اختلالات خودایمنی، جراحی تیروئید و عوارض درمانی است.

 علل کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. در زیر به مهم‌ترین علل آن اشاره می‌شود:

• بیماری هاشیموتو: این اختلال خودایمنی شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید است که در آن سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می‌کند و باعث کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود .
• کمبود ید: ید یکی از مواد معدنی حیاتی برای تولید هورمون‌های تیروئیدی است. کمبود ید در رژیم غذایی می‌تواند منجر به کم کاری تیروئید شود .
• داروها: برخی داروها مانند داروهای ضد تیروئید و لیتیم ممکن است باعث کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی شوند.
• عمل جراحی: برداشتن غده تیروئید یا بخشی از آن نیز می‌تواند منجر به کم کاری تیروئید شود.
• عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی کم کاری تیروئید می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

در مجموع، شناسایی علت کم کاری تیروئید می‌تواند به تشخیص و درمان مؤثرتر این بیماری کمک کند.

به نقل از سایت  my.clevelandclinic.org کم کاری تیروئید انواع مختلفی دارد:

There are four main types of hypothyroidism:

• Primary hypothyroidism directly impacts your thyroid and causes it to make low levels of thyroid hormones. In turn, your pituitary gland makes more thyroid stimulating hormone (TSH). Autoimmune conditions like Hashimoto’s disease can cause it, or it can happen after thyroid gland surgery or radiation therapy. Primary hypothyroidism is the most common type.

چهار نوع اصلی کم‌کاری تیروئید وجود دارد:

کم‌کاری اولیه تیروئید (Primary hypothyroidism):
این نوع به طور مستقیم بر غده تیروئید تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که تیروئید مقادیر کمی از هورمون‌های تیروئیدی تولید کند. در نتیجه، غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئید (TSH) بیشتری تولید می‌کند. شرایط خودایمنی مانند بیماری هاشیموتو، جراحی غده تیروئید یا پرتودرمانی می‌توانند علت این نوع کم‌کاری تیروئید باشند. کم‌کاری اولیه تیروئید شایع‌ترین نوع این بیماری است.

علائم کم کاری تیروئید

به علت کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی در بدن ایجاد می‌شود و می‌تواند علائم متعددی داشته باشد. از جمله علائم شایع این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خستگی و ضعف عمومی: احساس خستگی و ضعف عضلانی از علائم اولیه و شایع است.
• حساسیت به سرما: افراد مبتلا به کم کاری تیروئید معمولاً نسبت به سرما حساس‌تر می‌شوند .
• افزایش وزن: افزایش وزن بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی از دیگر نشانه‌هاست .
• خشکی پوست و مو: خشکی پوست، ریزش مو و نازک شدن آنها از نشانه‌های فیزیکی این بیماری است .
• اختلالات قاعدگی:  تغییر در الگوی قاعدگی، از جمله قاعدگی‌های نامنظم از دیگر علائم کم کاری تیروئید می باشد. مقاله درمان برای بی نظمی قاعدگی به طور کامل این موضوع را بررسی کرده است.
• پف کردگی صورت: در برخی افراد، صورت ممکن است پف کند .

در صورت بروز این علائم، مشاوره با پزشک برای تشخیص و درمان مناسب توصیه می‌شود.

راههای تشخیص کم کاری تیروئید

تشخیص کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) معمولاً شامل مراحل زیر است:

• تاریخچه پزشکی و معاینه بالینی: پزشک به تاریخچه علائم بیمار و وضعیت سلامت عمومی او گوش می‌دهد. علائمی چون خستگی، افزایش وزن، حساسیت به سرما و تغییرات در قاعدگی بررسی می‌شود .
• آزمایش خون: مهم‌ترین ابزار تشخیصی، آزمایش خون است که سطح هورمون‌های تیروئیدی (T3 و T4) و هورمون تیروتروپیک (TSH) را اندازه‌گیری می‌کند. در کم کاری تیروئید، معمولاً TSH بالا و T4 پایین است.
• سونوگرافی تیروئید: در برخی موارد، ممکن است پزشک سونوگرافی تیروئید را برای بررسی اندازه و وضعیت غده تیروئید درخواست کند .
• آزمایشات اضافی: در صورت نیاز، پزشک ممکن است آزمایشات دیگری مانند آزمایش آنتی‌بادی‌های تیروئیدی برای بررسی وجود بیماری‌های خودایمنی مثل تیروئیدیت هاشیموتو انجام دهد .

تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

درمان کم کاری تیروئید 

درمان کم کاری تیروئید یاهیپوتیروئیدیسم معمولاً شامل موارد زیر است:

1. درمان جایگزینی هورمونی: اصلی‌ترین روش درمان، تجویز هورمون تیروئید مصنوعی مانند لووتیروکسین (Levothyroxine) است. این دارو معمولاً روزانه مصرف می‌شود و دوز آن با توجه به سن، وزن و شدت بیماری فرد تعیین می‌شود .
2. پیگیری و تنظیم دوز دارو: پزشک باید سطح هورمون تیروئید را به طور مرتب بررسی کند تا دوز مناسب دارو را تنظیم کند.
3. تغذیه و سبک زندگی: افرادی که مبتلا به کم کاری تیروئید هستند، باید رژیم غذایی متعادل و مناسبی داشته باشند. مصرف ید و مواد مغذی دیگر می‌تواند به بهبود عملکرد تیروئید کمک کند.
4. پیشگیری از عوارض: در صورت عدم درمان، کم کاری تیروئید می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند، بنابراین پیگیری منظم و درمان به موقع بسیار مهم است.

راههای پیشگیری از کم کاری تیروئید

جلوگیری از کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) به طور کامل ممکن نیست، اما می‌توان با اقداماتی از بروز این بیماری جلوگیری کرد یا خطر آن را کاهش داد. این اقدامات شامل:

• مصرف ید کافی: ید یک عنصر ضروری برای تولید هورمون‌های تیروئید است. تأمین ید کافی از طریق رژیم غذایی (مانند نمک یددار) می‌تواند به عملکرد مناسب تیروئید کمک کند .
• توجه به عادات غذایی: خوردن غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی می‌تواند به سلامت تیروئید کمک کند. از جمله این مواد می‌توان به میوه‌ها، سبزیجات، و پروتئین‌های سالم اشاره کرد.
• کنترل بیماری‌های خودایمنی: برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند تیروئیدیت هاشیموتو، می‌توانند به کم کاری تیروئید منجر شوند. شناسایی و مدیریت این بیماری‌ها می‌تواند خطر ابتلا به هیپوتیروئیدیسم را کاهش دهد.
• چکاپ منظم: انجام آزمایشات منظم تیروئید به ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی کم کاری تیروئید دارند، می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات کمک کند.

با اتخاذ این اقدامات، می‌توان خطر کم کاری تیروئید را به حداقل رساند، اگرچه برخی از عوامل مانند ژنتیک قابل کنترل نیستند.

تیروئید کم کار در بارداری

کم کاری تیروئید در بارداری، وضعیتی است که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون‌های تیروئیدی تولید نمی‌کند. این وضعیت می‌تواند بر روی سلامت مادر و جنین تأثیر منفی بگذارد.

 کم کاری تیروئید می‌تواند به مشکلات رشد و توسعه مغز جنین منجر شود، که در موارد شدید می‌تواند باعث عقب‌ماندگی ذهنی شود . مطالعات نشان داده‌اند که مادران با کم کاری تیروئید ممکن است در معرض خطر بالاتری برای سقط جنین قرار داشته باشند. درمان کم کاری تیروئید در بارداری معمولاً شامل مصرف هورمون‌های تیروئیدی به شکل قرص (مانند لووتیروکسین) است. این داروها به تنظیم سطح هورمون‌های تیروئیدی کمک می‌کنند و باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

توجه به علائم و مراجعه به پزشک در صورت مشکوک شدن به کم کاری تیروئید، به ویژه در دوران بارداری، بسیار مهم است.

تیروئید کم کار در کودکان

کم کاری تیروئید در کودکان به وضعیتی اشاره دارد که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون‌های تیروئیدی تولید نمی‌کند. این حالت می‌تواند تأثیرات جدی بر رشد و توسعه کودک داشته باشد.

 کم کاری تیروئید می‌تواند منجر به رشد ناکافی و تأخیر در رشد قد و وزن کودک شود. علائم ممکن شامل خستگی، افزایش خواب، کاهش اشتها، و حساسیت به سرما است.  در صورتی که درمان نشود، این بیماری می‌تواند منجر به مشکلات شناختی، مشکلات قلبی، و حتی خطر مرگ در نوزادان شود . تشخیص این بیماری معمولاً با آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئیدی انجام می‌شود و درمان شامل مصرف هورمون تیروئید (مانند لووتیروکسین) است .

مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم مشکوک اهمیت دارد تا اقدامات لازم انجام شود.

عوارض کم کاری تیروئید

می‌تواند عوارض و مشکلات متعددی را به همراه داشته باشد، از جمله:

• افزایش وزن: یکی از شایع‌ترین علائم کم کاری تیروئید، افزایش وزن بدون تغییر در عادات غذایی یا سطح فعالیت است.
• مشکلات پوستی: خشکی پوست، ریزش مو و ضخیم شدن پوست از دیگر عوارض این بیماری به شمار می‌آیند .
• مشکلات قلبی: کم کاری تیروئید می‌تواند به کاهش ضربان قلب و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی منجر شود.
• نقص در عملکرد شناختی: این وضعیت ممکن است منجر به مشکلاتی در حافظه و تمرکز شود.
• عوارض جدی: در موارد شدید، کم کاری تیروئید می‌تواند به کما یا حتی مرگ منجر شود .

تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری اهمیت بالایی دارد تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.

تیروئید کم کار و بوتاکس

افرادی که به کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) مبتلا هستند، باید در مورد انجام بوتاکس با احتیاط عمل کنند. در اینجا نکات مهمی وجود دارد:

• مشاوره پزشکی: قبل از هر گونه اقدام زیبایی مانند بوتاکس، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است تا وضعیت سلامت عمومی و تیروئید شما ارزیابی شود .
• عوارض احتمالی: کم کاری تیروئید ممکن است عوارضی مانند مشکلات قلبی و ضعف عمومی ایجاد کند که می‌تواند تأثیری بر نتیجه بوتاکس داشته باشد.
• عوامل محرک: استفاده از بوتاکس ممکن است در بعضی موارد با عوارض جانبی ناشی از داروهای تیروئیدی یا وضعیت تیروئید شما تداخل داشته باشد .

در کل، انجام بوتاکس برای افرادی که کم کاری تیروئید دارند ممکن است مشکل‌ساز باشد، بنابراین توصیه می‌شود که تحت نظر پزشک اقدام کنند.

برای کم کاری تیروئید چه بخوریم؟

برای مدیریت کم کاری تیروئید، تغذیه مناسب بسیار مهم است. در زیر مواد غذایی مفید برای این بیماری آورده شده است:

1. غذاهای غنی از ید: ید یکی از مواد ضروری برای تولید هورمون‌های تیروئید است. مصرف غذاهایی مانند ماهی، نمک یددار و دریایی به افزایش سطح ید کمک می‌کند .
2. غذاهای غنی از سلنیوم: مغزها، به ویژه بادام هندی و گردو، می‌توانند به بهبود عملکرد تیروئید کمک کنند.
3. پروتئین‌های با کیفیت: گوشت، تخم‌مرغ و لبنیات می‌توانند به تامین اسیدآمینه‌ها و پروتئین‌های مورد نیاز بدن کمک کنند .
4. میوه‌ها و سبزیجات: این مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به بهبود عملکرد سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک می‌کنند.
5. مکمل‌های مغذی: ممکن است نیاز به مکمل‌های ویتامین D، روی و ویتامین B6 داشته باشید، زیرا کمبود این مواد می‌تواند علائم بیماری را تشدید کند.

توجه به این نکته ضروری است که برخی مواد غذایی مانند سویا و کلم بروکلی می‌توانند در عملکرد هورمون‌های تیروئید تداخل کنند، بنابراین مصرف آن‌ها باید در حد متعادل باشد

تفاوت تیروئید کم کار و پر کار

کم‌کاری و پرکاری تیروئید دو اختلال شایع در عملکرد غده تیروئید هستند که تأثیرات متفاوتی بر بدن دارند. کم‌کاری باعث کند شدن متابولیسم می‌شود در حالی که پرکاری متابولیسم را افزایش می‌دهد. کم‌کاری با خستگی و افسردگی همراه است، در حالی که پرکاری می‌تواند باعث اضطراب و ناتوانی در خواب شود.

کم‌کاری تیروئید:

در این حالت، غده تیروئید به مقدار کافی هورمون‌های تیروئید تولید نمی‌کند.

این کمبود منجر به کاهش متابولیسم، احساس خستگی، افزایش وزن، حساسیت به سرما و افسردگی می‌شود.

پرکاری تیروئید:

در این حالت، غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می‌کند.

این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش متابولیسم، کاهش وزن، اضطراب، اختلال در خواب و بی‌قراری شود.

به نقل از سایت  mayoclinic.org  برای کم کاری تیروئید چه زمانی به پزشک مراجعه کرد:

See your health care provider if you’re feeling tired for no reason or if you have other symptoms of hypothyroidism.

If you’re taking thyroid hormone medicine for hypothyroidism, follow your health care provider’s advice on how often you need medical appointments. At first, you may need regular appointments to make sure you’re receiving the right dose of medicine. Over time, you may need checkups so that your health care provider can monitor your condition and

اگر بدون دلیل احساس خستگی می‌کنید یا علائم دیگری از کم‌کاری تیروئید دارید، به ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود مراجعه کنید.

اگر برای درمان کم‌کاری تیروئید داروی هورمون تیروئید مصرف می‌کنید، توصیه‌های پزشک خود را در مورد تعداد دفعات مراجعه به مراکز پزشکی دنبال کنید. در ابتدا ممکن است نیاز به ملاقات‌های منظم داشته باشید تا اطمینان حاصل شود که دوز داروی مصرفی شما مناسب است. با گذشت زمان، ممکن است به معاینات دوره‌ای نیاز داشته باشید تا پزشک وضعیت شما را بررسی و نظارت کند.

نتیجه‌گیری

کم کاری تیروئید یک بیماری قابل درمان است و تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد و از عوارض جدی جلوگیری کند. آگاهی از علائم و علل این بیماری می‌تواند به افراد کمک کند تا در صورت بروز علائم به پزشک مراجعه کنند و درمان مناسب را دریافت کنند