رژیم غذایی بیماران دیابتی باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت داروخانه آنلاین دکتر دانیالی می پردازیم به:
جالب است بدانید که وقتی صحبت از بیماری دیابت به میان می‌آید، نه تنها آنچه می‌خورید در کنترل قند خون شما مهم است، بلکه زمانی که غذا می‌خورید نیز دارای اهمیت است. در ین مقاله به رژیم غذایی بیماران دیابتی می پردازیم.
برای اکثر افراد مبتلا به دیابت، خوردن یک صبحانه، ناهار و شام متعادل و خوردن میان‌وعده در صورت نیاز، نقطه خوبی برای شروع برنامه‌ریزی زمان‌بندی وعده‌های غذایی است.
صحبت با یک متخصص غدد ، یا متخصص داخلی یا داروساز یا یک متخصص تغذیه به شما کمک کند تا برنامه زمان بندی وعده های غذایی خود را با نیازهای غذایی، ترجیحات و سبک زندگی شخصی خود تنظیم کنید.
داشتن قند خون بسیار بالا یا پایین می تواند منجر به عوارض شدیدی برای بدن شود. مدیریت سطح قند خون به گونه ای که در محدوده هدف برای شخص باقی بماند می تواند به پیشگیری از اثرات مخرب یا به تاخیر انداختن اثرات دیابت کمک کند.
بیشتر افراد مبتلا به دیابت از اینکه چگونه برخی از غذاها – به ویژه آنهایی که کربوهیدرات دارند – می توانند بر سطح قند خون تأثیر بگذارند، آگاه هستند. اما معمولا اطلاع ندارند که زمان بندی وعده های غذایی نیز نقشی حیاتی در کنترل قند خون در دیابت دارد.
رژیم غذایی بیماران دیابتی
چرا زمان بندی وعده های غذایی در رژیم غذایی بیماران دیابتی مهم است؟
خوردن وعده‌های غذایی منظم و میان‌وعده‌ها با مقدار ثابتی از کربوهیدرات در یک زمان مشخص در روز برای حفظ سطح انرژی و کنترل قند خون در میان افراد مبتلا به دیابت ضروری است.
خوردن وعده های غذایی منظم به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و یا برای افراد مبتلا به نوع 2 که با انسولین درمانی یا داروهای خوراکی کاهش دهنده گلوکز مانند متفورمین و سولفونیل اوره ها درمان می شوند، مهم است. حذف وعده‌های غذایی یا میان‌وعده‌ها در حین مصرف این رژیم‌ها، فرد را در معرض خطر ابتلا به قند خون پایین قرار می‌دهد، وضعیتی که به عنوان هیپوگلیسمی شناخته میشود.
اما مهم این است که بدانید که نه تنها وقتی قند خونتان پایین است احساس ناخوشایندی – لرزش، عرق کردن، سرگیجه، گرسنگی – خواهید داشت، بلکه اگر دریافت کالری به صورت مداوم و بیش از میزان مورد نیاز اتفاق بیفتد میتواند سبب افزایش وزن و شدید شدن عوارض بیماری دیابت شود.
همچنین حذف وعده های غذایی می تواند منجر به پرخوری در اواخر روز شود که بازهم می تواند باعث افزایش قند خون شود
قند خون پایین می تواند در هر زمانی از روز رخ دهد. با این حال، افرادی که وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های منظم را در طول روز مصرف نمی‌کنند، در معرض کاهش قند خون در شب هستند. این موضوع به عنوان هیپوگلیسمی شبانه شناخته میشود.
قند خون پایین در شب میتواند به طور بالقوه بسیار خطرناک باشد، زیرا ممکن است متوجه نشوید که این اتفاق افتاده است، که میتواند خطر اپیزودهای بعدی هیپوگلایسمی را افزایش دهد و در طول روز شما را خسته کند.
در برخی موارد، ممکن است علائم قابل توجهی از هیپوگلایسمی را نداشته باشید که به عنوان “ناآگاهی هیپوگلیسمی” شناخته می شود. زمانی که برای بیش از 5 سال مبتلا به دیابت باشید ، یا برخی داروها را برای فشار خون بالا استفاده میکنید ، احتمال بروز هیپوگلیسمی شبانه بیشتر است. به یاد داشته باشید که هیپوگلایسمی در طول روز ( بدون اینکه متوجه آن شوید) نیز می تواند به طور بالقوه خطرناک باشد – به خصوص هنگام ورزش یا رانندگی.
اافرادی که برخی از داروهای خوراکی دیابت مانند متفورمین مصرف میکنند؛ یا چندبار در روز انسولین تزریق میکنند، انعطاف پذیری بیشتری در زمان بندی وعده های غذایی خود دارند و کمتر در هنگام حذف یا به تاخیر انداختن وعده های غذایی دچار قند خون پایین می شوند.
رژیم غذایی بیماران دیابتی
زمان بندی خوردن غذا در رژیم غذایی بیماران دیابتی
در حالی که زمان خوردن وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها در دیابت مهم است، هیچ توصیه‌ای برای زمان‌بندی وعده‌های غذایی وجود ندارد. این موضوع به این دلیل است که هر فردی سبک زندگی، نیازهای تغذیه ای و نگرانی های سلامتی متفاوتی دارد.
در اینجا آخرین تحقیقات در مورد زمان بندی غذا برای دیابت را باهم مرور میکنیم.
صبحانه در رژیم غذایی بیماران دیابتی
اکثر متخصصان موافق هستند که خوردن یک صبحانه سالم بعد از بیدار شدن از خواب برای افراد مبتلا به دیابت ضروری است. نه تنها یک صبحانه متعادل به شما کمک می کند در طول روز احساس سیری کنید، بلکه می تواند به کنترل قند خون شما نیز کمک کند
خوردن صبحانه با حجم بیشتر و به دنبال آن وعده های غذایی کوچکتر برای ناهار و شام همراه با تاثیرات کاهش وزن، کاهش قند خون و کاهش نیاز به انسولین در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 همراه است.از سوی دیگر در مقالات نخوردن صبحانه با افزایش سطح قند خون و افزایش وزن مرتبط است.
به عنوان مثال، یک مطالعه روی بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1 نشان داد که نخوردن صبحانه باعث افزایش سطح قند خون در طول بعد از ظهر و در طول شب می شود و در نتیجه به طور کلی غلظت قند خون 24 ساعته بالاتر می رود.
جالب توجه است که تفاوت معنی داری در کالری دریافتی بین افرادی که صبحانه می خوردند و کسانی که صبحانه را از وعده های غذایی حذف می کردند وجود نداشت. این نشان می‌دهد کسانی که صبحانه را حذف میکنند، برای جبران کمبود صبحانه، کالری بیشتری در طول روز مصرف میکنند و این موضوع باعث افزایش قند خون می‌شوند.مطالعه ای دیگر نیز نخوردن صبحانه را با چاقی مرتبط دانست.
در میان افراد مبتلا به دیابت نوع 2 اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به سایر بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی و سکته را افزایش می دهد. در حالی که این مطالعه رابطه ای بین نخوردن صبحانه و کنترل ضعیف قند خون را نشان نداد، این اصل ذکر شد که اگر اضافه وزن یا چاقی نداشته باشید، می توانید قند خون را بهتر مدیریت کنید.
ناهار و شام رژیم غذایی بیماران دیابتی
مصرف یک ناهار و شام متعادل با مقدار کربوهیدرات معین در هر روز، به طور کلی برای ثابت نگه داشتن سطح قند خون و انرژی توصیه می شود. این امر به ویژه در صورت مصرف انسولین یا داروهای خوراکی دیابت مهم است، زیرا قند خون شما ممکن است با حذف یا تأخیر در مصرف یک وعده غذایی کاهش یابد.
در حالی که هیچ توصیه مشخصی در مورد زمان دقیق وعده غذایی وجود ندارد، خوردن یک شام زودهنگام ممکن است برای افراد مبتلا به مفید باشد. یک مطالعه در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که خوردن شام دو ساعت قبل از خواب، با چاقی و کنترل ضعیف قند خون مرتبط است.
تنقلات و غذاهای مختصر میان وعده ها در رژیم غذایی بیماران دیابتی
وقتی نوبت به صحبت درباره ی میان وعده می رسد،بهتر است اجازه دهید که سطح قند خون و نشانه های گرسنگی شما را به مصرف خوراکی ها هدایت کند. به طور سنتی، اکثر برنامه های غذایی برای دیابت شامل دو میان وعده علاوه بر سه وعده غذایی معمولی برای تثبیت قند خون است. در حالی که میان وعده ها می توانند از افت قند خون در افراد مبتلا به دیابت پیشگیری و درمان کنند، اما همه افراد مبتلا به دیابت – به ویژه دیابت نوع 2 – ممکن است نیاز به مصرف میان وعده نداشته باشند.
نوشیدن الکل می تواند خطر ابتلا به قند خون پایین را افزایش دهد، بنابراین بهتر است مصرف آن به حداقل میزان ممکن برسد.
اگر در معرض خطر هیپوگلیسمی شبانه هستید، خوردن یک میان وعده قبل از خواب(رژیم غذایی بیماران دیابتی) ممکن است به جلوگیری از کاهش بیش از حد قند خون در طول شب کمک کند.
غذا خوردن و ورزش (رژیم غذایی بیماران دیابتی)
ورزش کردن بعد از غذا ممکن است راهی موثر برای کاهش سطح قند خون باشد. تحقیقات نشان داده است که افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که 30 دقیقه بعد از غذا ورزش می کنند می توانند به تنظیم بهتر قند خونشان کمک کنند.
برخی از افراد مبتلا به دیابت – به ویژه آنهایی که هنگام غذا انسولین میزنند یا برخی داروهای دیابت دیگر مانند سولفونیل اوره ها مصرف می کنند – ممکن است در واقع نیاز به خوردن چیزی قبل از ورزش داشته باشند تا از افت بیش از حد قند خون جلوگیری کنند. قند خون شما می تواند در طول ورزش پایین بیاید زیرا ماهیچه های شما مصرف قند خون (گلوکز بیشتر، یعنی قند در جریان خون) را افزایش میدهند.
اگر قصد دارید بلافاصله پس از خوردن غذا ورزش کنید، ممکن است پزشک کاهش دوز انسولین را به شما توصیه کند. همچنین می توانید یک میان وعده ی کوچک حاوی کربوهیدرات را قبل، در حین یا بعد از ورزش میل کنید. از طرف دیگر، میتوانید قبل از مصرف غذا ورزش کنید و انسولین را هنگام غذا مصرف کنید تا خطر افت قند خون خود را کاهش دهید و از مصرف کربوهیدرات‌های اضافی در طول ورزش خودداری کنید.
رژیم غذایی بیماران دیابتی
گرسنگی متناوب و دیابت(رژیم غذایی بیماران دیابتی)
بر اساس مطالعات جدید، گرسنگی میتواند به فعال شدن دوباره ی لوزالمعده و تولید انسولین در بدن بیماران مبتلا به دیابت کمک کند/ گرسنگی متناوب یک الگوی غذایی است که شامل دوره های گردشی بین دوره های گرسنگی و غذا خوردن است. در حالی که انواع مختلفی از گرسنگی متناوب وجود دارد، اما بهترین نوع آن معمولاً به برنامه ای اطلاق می شود که در آن افراد 16 ساعت هر روز گرسنه میماند در حالی که تمام کالری ها ی مورد نیازش را در طول هشت ساعت باقی مانده از روز مصرف می کند. همچنین گاهی پیشنهاد میشود ک شخص 24 ساعت کامل روزه بگیرد و سپس یک روز هر چه میخواهد مصرف کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که گرسنگی متناوب برای بهبود کنترل قند خون و کاهش نیاز روزانه به انسولین و همچنین کاهش وزن در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، گزینه‌ای مطمئن و مناسب در نظر گرفته میشود.
تذکر :
به یاد داشته باشید که گرسنگی متناوب برای همه ی افراد مناسب نیست و ممکن است در برخی از افراد مبتلا به دیابت عوارض جانبی منفی به همراه داشته باشد.
گرسنگی متناوب به طور کلی در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 ممنوع است زیرا می تواند خطر ابتلا به قند خون بالا و قند خون پایین را افزایش دهد. با این حال، مطالعات جدید نشان داده‌اند که گرسنگی متناوب ممکن است برای مبتلایان به دیابت نوع 1 بدون بیماری های گرسنگی متناوب همراه بی‌خطر باشد، به شرطی که آنها آموزش‌های مرتبط را دریافت کنند.
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که انسولین یا سولفونیل اوره مصرف می کنند نیز در معرض خطر ابتلا به قند خون پایین در حین برنامه های متناوب هستند.
علاوه بر قند خون پایین، سایر خطرات بالقوه گرسنگی متناوب شامل کم آبی بدن، دریافت ناکافی مواد مغذی، گرسنگی بیش از حد، سردرد و ضعف است.
برخی از جمعیت ها نباید گرسنگی متناوب داشته باشند( به خصوص اگر دیابت دارند!). این افراد شامل موارد زیر می شود:
- افرادی که باردار یا شیرده هستند
- افراد مسن
- کودکان خردسال
- افراد دارای سابقه اختلال پرخوری
- افرادی که دارای نقص ایمنی هستند
اگر دیابت دارید و به گرسنگی متناوب فکر می کنید، حتماً در مورد رژیم غذایی با متخصص خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که با نیازهای سلامتی خاص شما مطابقت دارد.
چگونه یک رژیم غذایی بیماران دیابتی که برای شما مفید باشد زمان بندی کنیم؟
از آنجایی که هر فرد نیازهای متفاوتی به مواد مغذی دارد و به غذا و داروها واکنش متفاوتی نشان می دهد، ممکن است برای یافتن برنامه زمان بندی وعده غذایی که برای شما بهترین جواب را دارد، آزمون و خطا لازم باشد.
در اینجا چند نکته وجود دارد که باید هنگام تهیه برنامه زمان بندی غذا در نظر بگیرید:
- وعده های غذایی منظمی را برنامه ریزی کنید که شامل میزان متعادلی از سبزیجات ، پروتئین و کربوهیدرات برای ثابت نگه داشتن سطح قند خون و انرژی در طول روز باشد
- مصرف کربوهیدرات خود را با میزان ورزش و همچنین استفاده از انسولین و سایر داروهای دیابت متعادل کنید.
- زمان غذا خوردن و آنچه که می خورید را یادداشت کنید.
- سطح قند خون خود را قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا یادداشت کنید تا ببینید غذاهایی که می خورید و زمان غذا خوردن چه تاثیری بر قند خون شما دارد. شما میتوانید دستگاه های خانگی سنجش قند خون را از داروخانه ی دکتر دانیالی تهیه کنید.
- از میان وعده های سالم بر اساس نشانه های گرسنگی و سطح قند خون، در صورت نیاز استفاده کنید.
- سطح قند خون خود را قبل و بعد از ورزش بررسی کنید تا بدانید که انواع مختلف فعالیت های بدنی بر قند خون شما چه تأثیری می گذارند
همچنین مهم است که برنامه کاری، خواب و سایر داروهایی که مصرف می کنید را در هنگام ایجاد برنامه زمان بندی وعده غذایی در نظر بگیرید.
متخصص غدد شما و یا یک متخصص تغذیه میتواند به شما کمک کند تا یک الگوی غذایی و برنامه ی زمان‌بندی شخصی برای وعده‌های غذایی خود ایجاد کنید که به بهترین وجه با نیازهای شما مطابقت دارد.
