سنگ کلیه چیست؟
در این مقاله از سری مقالات آموزشی سلامتی سایت دکتر دانیالی می پردازیم به :
سنگ کلیه در واقع رسوبات سختی هستند که از مواد معدنی ایجاد شده اند و در دستگاه ادراری شما جمع شده و در کلیه ها تشکیل می شوند. گاهی اوقات سنگ های کلیه می توانند کوچک بمانند و هیچ علامتی ایجاد نکنند، در حالی که گاهی اوقات، سنگ ها می توانند رشد کنند و باعث درد، حالت تهوع و دیده شدن خون در ادرار شما شوند.
درمان سنگ کلیه معمولاً به اندازه و نوع علائم شما بستگی دارد. شما میتوانید مسکن های بدون نیاز به نسخه مصرف کنید و منتظر بمانید تا سنگ دفع شود یا یک متخصص کلیه و مجاری اداری ممکن است اقدامات پزشکی را برای برداشتن یا شکستن سنگ انجام دهد. همچنین ممکن است پزشک شما اقداماتی را برای جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه در آینده به شما توصیه کند.
تخمین زده می شود که 10.1٪ از جمعیت دنیا یک بار در طول زندگی خود دچار سنگ کلیه می شوند.
انواع سنگ کلیه چیست؟
پزشکان سنگ های کلیه را بر اساس مواد معدنی و ترکیباتی که از آنها ساخته شده اند طبقه بندی می کنند. سنگ کلیه شما می تواند از هر یک از مواد زیر ساخته شود:
اگزالات: سنگ‌های اگزالات کلسیمی شایع‌ترین نوع سنگ کلیه هستند که 67 درصد از موارد را تشکیل می‌دهند. سطح کلسیم اضافی در بدن و سطوح پایین‌تر pH ادرار می‌تواند منجر به ایجاد سنگ‌های اگزالات کلسیمی شود. متأسفانه، هم سنگ های اگزالات کلسیم و هم سنگ های اگزالات کلسیم احتمال زیادی برای تکرار شدن دارند.
فسفات کلسیم: کسانی که غذاهای سرشار از پروتئین (بیش از 1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خود) مصرف می کنند، معمولاً سنگ های حاوی کلسیم دارند زیرا پروتئین اضافی می تواند کلسیم را در ادرار شما آزاد کند.
اسید اوریک: سنگ‌های اسیداوریک سومین نوع شایع سنگ کلیه هستند که در 8 درصد از افراد مبتلا به سنگ دیده می‌شود.
استروویت: سنگ استروویت بسیار نادر هستند و در حدود 3 درصد از افراد مبتلا به سنگ کلیه رخ می دهد. افرادی که عفونت مزمن دستگاه ادراری را تجربه می کنند ممکن است در برابر ایجاد سنگ استروویت آسیب پذیرتر باشند.
سیستئین: سنگ های سیستئین ،در واقع کمترین نوع سنگ کلیه هستند. در واقع کمتر از 1 درصد افراد مبتلا به سنگ به این نوع مبتلا می شوند. سنگ های سیستئین ممکن است ناشی از یک اختلال ژنتیکی باشد که بر توانایی کلیه شما برای جذب سیستئین ، پروتئینی که به صورت طبیعی در بدن یافت می شود، تأثیر می گذارد. در نتیجه سیستئین بیش از حد در ادرار انباشته می شود که منجر به تشکیل سنگ کلیه می شود.
علائم سنگ کلیه چیست؟
درد شایع ترین علامت سنگ کلیه است. به طور کلی، هرچه سنگ کلیه شما بزرگتر باشد، ناراحتی بیشتری را تجربه خواهید کرد. این دوره های دردناک معمولا بین 20 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. همچنین آمدن و رفتن درد بسیار رایج است. احتمالاً بیشترین درد را در کمر، معده، پهلوها و ناحیه لگن خود تجربه خواهید کرد.
خبر خوب: زمانی که سنگ ها از بین بروند، درد معمولا از بین می رود
سایر علائم سنگ کلیه عبارتند از:
- خون در ادرار
- ادرار بدبو
- تکرر ادرار
- حالت تهوع
- استفراغ
- گرفتگی و کرامپ شکمی
- دل درد
- تعریق
- بی قراری
- لرز
- تب
- خستگی
علل سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه می تواند به دلیل تعدادی از عوامل ایجاد شود. این موارد عبارتند از:
- کم آبی بدن: اگر مایعات به اندازه ی کافی ننوشید، ترکیبات موجود در ادرار زمان بیشتری برای تشکیل سنگ دارند. علائم کم آبی شامل ادرار تیره رنگ و تشنگی است.
- رژیم غذایی: خوردن غذاهای سرشار از ترکیبات خاص مانند پروتئین، اگزالات، کربوهیدرات ها یا سدیم می تواند باعث تشکیل سنگ کلیه شود.
- سابقه خانوادگی: تحقیقات نشان می دهد که اگر والدین یا خواهر و برادری دارید که سنگ کلیه داشته یا داشته باشد، احتمال ابتلا به سنگ کلیه بیشتر است.
تشخیص سنگ کلیه چیست؟
اگر علائم سنگ کلیه را دارید، بهتر است برای کاهش درد و جلوگیری از خطر عوارض، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و از تاریخچه پزشکی شما برای ارزیابی علائم شما مطلع می شود. آنها احتمالاً آزمایشات تشخیصی اضافی را نیز سفارش خواهند داد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون: آزمایش خون می تواند ارزیابی کند که کلیه ها چقدر خوب کار می کنند یا ممکن است عفونت داشته باشید.
- آزمایش ادرار: پزشک می تواند وجود خون، گلبول های سفید یا سایر ترکیبات را در ادرار شما بررسی کند.
- مطالعات تصویربرداری: تصویربرداری پزشکی، مانند اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا سونوگرافی ممکن است به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما کمک کند تا تشخیص دهد که آیا سنگ وجود دارد و آیا سنگ مانع خروج ادرار از کلیه شما می‌شود.
گاهی اوقات، پزشک ممکن است بتواند با مشاهده آن از طریق سی تی اسکن و تجزیه و تحلیل سنگ، تشخیص دهد که سنگ از چه چیزی ساخته شده است. به عنوان مثال، سنگ های کلسیمی ممکن است متراکم تر از سنگ های ساخته شده از سیستین یا فسفات آمونیوم منیزیم به نظر برسند.
مداخلات پزشکی سنگ کلیه چیست؟
یک اورولوژیست (یا یک پزشک متخصص در دستگاه ادراری احتمالا برای برداشتن سنگ کلیه همکاری می کند. آنها ممکن است از یکی از روش های زیر استفاده کنند از جمله:
- سنگ شکنی موج شوک: از امواج ضربه ای برای کمک به شکستن سنگ های کلیه به قسمت های کوچکتر استفاده می کند و باعث می شود سنگ ها راحت تر دفع شوند. اگرچه این روش تهاجمی نیست (به این معنی که جراح بدن شما را باز نمی کند)، معمولاً برای تحمل بیشتر فرآیند، داروهای بیهوشی دریافت خواهید کرد.
- سیستوسکوپی یا یورتروسکوپی: ابزار کوچک و نازکی را با دوربین روی آن قرار می دهد تا سنگ را شناسایی کند و یا سنگ را جدا می کند یا از لیزر برای شکستن سنگ به قطعات بسیار کوچک استفاده می کند.
- نفرولیتوتومی از راه پوست: شامل برش کمر برای دسترسی به کلیه است. این روش معمولاً برای سنگ‌های بزرگتر یا سنگ‌هایی است که ممکن است به شدت مانع دفع ادرار شما شوند.
مراقبت های حمایتی سنگ کلیه چیست؟
مراقبت حمایتی برای سنگ کلیه بر موارد زیر متمرکز خواهد شد:
- مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): این داروها عبارتند از Advil (ایبوپروفن) و Naprosyn (ناپروکسن سدیم). ممکن است آنها را برای مدیریت درد خفیف تا متوسط سنگ کلیه مصرف کنید. اگر داروهای بدون نسخه درد را کاهش نمی دهند، ممکن است پزشک شما آمپول ضد التهاب مانند (کتورولاک) را نیز تجویز کند.
- استفاده از مسکن های مخدر: متخصصین ممکن است برای تسکین درد شدید مربوط به سنگ کلیه، مسکن های مخدر مانند مورفین یا اکسی کودون را تجویز کنند.
- افزایش هیدراتاسیون: نوشیدن مایعات بیشتر یا دریافت مایعات از طریق یک خط داخل وریدی (IV) مانند سرم می تواند به حرکت سریعتر سنگ کلیه در مجاری ادراری کمک کند.
چگونه از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری کنیم؟
اگر سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارید، اقدامات پیشگیرانه می تواند برای جلوگیری از ایجاد سنگ در آینده مهم باشد. راه های رایج برای پیشگیری از سنگ کلیه عبارتند از:
- هیدراته ماندن با آب یا مایعات حاوی سیترات (مانند لیموناد یا آب پرتقال)
- کاهش مصرف نمک
- اجتناب از مصرف نوشابه و سایر نوشابه های گازدار
- قرار دادن غذاهای غنی از کلسیم در رژیم غذایی
اگر در گذشته سنگ کلیه داشته‌اید، پزشک ممکن است داروها یا مکمل‌های خاصی را برای کمک به کاهش خطر ابتلا به سنگ مجدد تجویز کند. مطمئن شوید که این داروها را طبق دستورالعمل مصرف کنید تا شانس ابتلا به سنگ کلیه دیگر را کاهش دهید.
عوارض سنگ کلیه چیست
اگرچه عوارض شدید نادر است، اما به هرحال سنگ کلیه می تواند منجر به انسداد کلیه شود. این موضوع بدان معنی است که سنگ آنقدر بزرگ است که ادرار نمی تواند از کلیه ها خارج شود. ادرار شما ممکن است عفونی شود و ممکن است دچار سپسیس یا عفونت شدید دستگاه ادراری شوید که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که 2 تا 3 درصد از افراد مبتلا به سنگ کلیه ممکن است نارسایی کلیه را در مرحله نهایی تجربه کنند. به منظور کاهش خطر ابتلا به این عوارض، بلافاصله به دنبال مراقبت پزشکی باشید
زندگی با سنگ کلیه
سنگ‌های کلیه سالانه باعث بیش از نیم میلیون مراجعه به اورژانس در ایالات متحده می‌شوند. از آنجایی که سنگ‌های کلیوی می‌توانند میزان بازگشت و تکرار بالایی داشته باشند، مهم است که در صورت امکان به پزشک مراجعه کنید تا سنگ‌های شما را آزمایش کند تا بتوانید آن را درمان کنید. تغییرات لازم در رژیم غذایی و سبک زندگی که می تواند خطر ابتلا به سنگ های بیشتر را کاهش دهد. با تلاش‌هایی در راستای زندگی سالم برای هیدراته ماندن و پیروی از برنامه درمانی پزشک خود، میتوانید سنگ‌های کلیه را به سرعت دفع کنید و احتمال ابتلای مجدد به آنها را کاهش دهید.
